O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi

2.4.5-rasm. A. turkistanicus ishchi tabaqasining ozuqa tashuvchi (A) va parvarishlovchi-enaga (B) funksiyalarini bajaruvchi individlar mandibulalarining ko‘rinishi

A

B

2.3.6-rasm. A.turkistanicus ning ishchi tabaqasining uya quruvchi (A) funksiyalarini bajaruvchi individlar va neotonik “ona” (B) mandibulasining ko‘rinishi

Olingan natijalar A.turkistanicus ning ishchi tabaqasi individlarining funksional faoliyati ularning mandibulasi tuzilishiga bog‘liq emasligi, yoki ularning faoliyati mandibulaning morfologik ko‘rsatkichlarida aks etmasligini ko‘rsatmoqda.

Tishlash paytida termitning yuqori labi ko‘tarilgan, pastkisi esa buklangan va qisman cho‘zilgan bo‘ladi. Oziqaning tishlab olingan bo‘laklari pastki labga tushadi va gipofarinks ularni molyar plastinkalarga o‘tkazadi, bu еrda oziqa maydalanadi va so‘lak bilan ho‘llanadi. Chap mandibulaning qirg‘ich sirti o‘yiq, o‘ngniki esa bo‘rtib chiqqan. Oziqa ezilayotgan paytda ikkala plastinka ham tegirmon toshga o‘xshab harakatda bo‘ladi, bunda uzunroq bo‘lgan o‘ng plastinka chapgisiga qaraganda ko‘proq yo‘l bosadi va aynan shu maydalangan oziqani og‘iz bo‘shligiga itaradi.
Ko‘pchilik hollarda termit poyani bir harakatda kesib ololmaydi va jag‘larning ritmik tutlalashuvini qo‘llaydi. Bunda termit boshining maksillar bilan maxkamlanib unga kesuvchi qismlarni poyaning bitta joyiga qo‘yishga imkon beradi, bu esa uning tez tishlab olinishini ta’minlaydi.
Ko‘pchilik termitlar yog‘och bilan oziqlanadi va qurilmalarning yog‘och qismlarini shikastlay oladilar. Mehanik xususiyatiga ko‘ra yog‘ochni tishlashda uning qattiqligi ta’sir ko‘rsatadi. Ancha oldindan ma’lumki turli yog‘ochlarning termitlarga barqarorligi ularning qattiqligiga va yillik xalqalarning kengligiga bevosita bog‘liqdir.
Shunday qilib, mandibulalarning morfologik, instrumental va dinamik xarakteristikalari biologik oziqa-xashak to‘plovchi o‘roqchilarning xususiyatlari (maksillalar bilan ushlash va mandibulalar bilan ritmik tishlash) bilan birgalikda har qanday tolali, plenkali va g‘ovakli materiallarni tishlab uzib olishni ta’minlaydi.