O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi o„zbekiston milliy universiteti

Geotizimlarning barqarorligi qonuni.
Bu qonun ham eng muhim va 
ustuvor ahamiyatga ega bo‗lib, tabiatni muhofaza qilish va uning 
resurslaridan oqilona foydalanishda doimo diqqat markazida bo‗lishi 
lozim.
Geotizimlar va ularning resurslaridan foydalanish jarayonida ushbu 
geotizimlarga o‗zini-o‗zi tiklash (o‗zini-o‗zi tashkil etish va o‗zini-o‗zi 
boshqarish) xususiyatlarini saqlash imkoniyatini beruvchi chegaradan 
oshishi mumkin emas. Ayniqsa ―tabiiy biotaning kamayishi mumkin 
bo‗lgan chegaradan oshishi atrof tabiiy muhit (geotizim) ning 
barqarorligini juda pasaytiradiki, oqibatda tozalovchi inshootlarni qurish 
va chiqindisiz ishlab chiqarishga o‗tish bilan ham uni tiklash mumkin 
bo‗lmaydi‖ (Novikov, 2002). 
Geotizimlarning barqarorligini belgilovchi hususiyatlar juda ko‗p 
bo‗lib, bulardan issiqlik va namlikning munosabati, oqimning miqdori, 
tuproq-grunt qoplamining suv o‗tkazuvchanlik xususiyati, yuzalarning 
qiyaligi, shamol rejimi, biomassaning miqdori, biologik mahsuldorlik va 
biologik aylanma harakatning intensivligi, biotaning qayta tiklanish 
qobiliyati, atmosfera havosining, suvning, tuproqning o‗zini-o‗zi tozalash 
qobiliyatlariga to‗g‗ridan-to‗g‗ri bog‗liq. 
Geotizimlarning barqarorligini unga ta‘sir etuvchi har bir omilga 
alohida ko‗rib chiqish maqsadga muvofiq. Chunki mexanik ta‘sirga 
barqaror bo‗lgan geotizim geoximik ta‘sirga beqaror bo‗lishi mumkin, yoki 
aksincha. Ko‗pgina texnogen omillar, ayniqsa sun‘iy kimyoviy moddalar 
tabiatda o‗z muqobilini topmaydi va geotizimlarni ifloslantiradi. Texnogen 
ta‘sirlarning turli xil ekanligi tabiiy kelib chiqqanlikka, geotizimning tabiiy 
holatini ko‗proq o‗zgarishiga sabab bo‗ladiganini ajratib olishni taqozo 
etadi. Geotizimlarning texnogen chiqindilarga nisbatan barqarorligi 
M.A.Glazovskaya (1988) tomonidan ancha chuqur o‗rganilgan.
Tabiiy muhitning tezkorlik bilan o‗zgarishida