O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi o„zbekiston milliy universiteti

Prognozlashtirish 
mexanizmi 
va 
prognoz 
natijalari. 
Prognozlashtirishni amalga oshirish uchun retrospektiv davr va hozirgi 
sharoit uchun barcha ma‘lumotlar yig‗ilishi hamda chuqur tahlil qilinishi 
lozim. Bu borada landshaft va geoekologik tahlillar natijalari samarali, ular 
asosida prognoz sxemalari ishlab chiqiladi.
Olmaliq-Angren-Ohangaron sanoat shaharlari majmuasi zonasida 
tabiiy muhitning ifloslanishini prognoz qilish ancha murakkab. Buning 
uchun avvalgi yillarda sanoat korxonalaridan atrof-muhitga qancha 
chiqindi chiqarilgani hamda ularning tarkibi to‗g‗risida ma‘lumotlarga ega 

---

116 
bo‗lish kerak. Har bir shahar atrofida ma‘lum masofada chiqindilarning 
akkumilyasiyasini o‗rganiladi, bunda shamollarning yo‗nalishini e‘tiborga 
olinadi. Kartaga tushirish natijasida og‗ir metallarning korxonalar 
chegarasidan boshlab tartib bilan tarqalishi o‗rganiladi, qanday metall 
undan qancha masofada akkumulyasiyasi miqdor ko‗rsatkichlarida hisob-
kitob qilinadi. Shuningdek, boshqa moddalar, chunonchi, chang, kimyoviy 
ashyolar, pestitsidlarning tarqalishidagi qonuniyatlar asosida yaqin 5 yil 
mobaynida atrof-muhitda bo‗ladigan o‗zgarishlar hisob-kitob qilinadi. 
Bunda korxonalarning samaradorlik bilan ishlashi, chiqindilarni tutib 
qoluvchi moslamalar samarasi e‘tiborda bo‗ladi. Yangi korxonalarning, 
sexlarning ta‘siri, umuman korxonalarning to‗la quvvat bilan ishlashi yoki 
ishlamayotganligi, buning natijasida atrof-muhitga chiqarilayotgan 
chiqindilarning miqdor va sifat ko‗rsatkichlarining ortishi yoki kamayishi 
haqida tugallangan bir fikrga kelinadi. 
Ushbu shaharlar hamda qishloq joylardagi tibbiy muassasalarning 
ma‘lumotlarini o‗rganish asosida qanday kasalliklar tarqalganligi, ularning 
ustuvorlari aniqlanadi. Ularni avvalgi yillarga nisbatan solishtirib ko‗rish 
bilan kasallik turlarining ortib borayotgani yoki kamayib borishi, 
barqarorlik bo‗lganligi haqida statistik ma‘lumotlar tahlil qilinadi. 
Kasalliklarning korxonalardan uzoqlashgan sari miqdoriy o‗zgarishlarini 
aniqlanishi amaliy ahamiyatga ega. Bu borada Olmaliqdan 10-20-30-45 
km masofada aholining sog‗ligi to‗g‗risidagi ma‘lumotlarni yig‗ish va 
tahlil qilish bilan kelajakda bo‗ladigan o‗zgarishlar to‗g‗risida prognoz 
natijalarga ega bo‗linadi. Ma‘lumotlar asosida prognoz kartasi ishlanadi.