O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

Navoiy. MAT. 17-jild, 419-b.).
Alisher Navoiy keltirgan bu ma’lumot Ahmad Yassaviyning tarji­
mai holini yaratishda eng ishonchli manba hamdir. Yusuf Hamadoniy, 
Abdulxoliq G‘ijduvoniy kabi ulug‘ mutsawuflar uning ustozi bo‘lganiga 
ishonchli dalillardir.
Ahmad Yassaviy tug‘ilgan zamonda turkiy olam anchagina uzoq 
vaqtdan - X asrdan boshlab tasaw ufiy aqidalarga yuz burgan edi, 
mutasavvuflaming manqaba va karomatlari faqat shaharlarda emas, 
ko‘chmanchi turklar orasida ham ozmi-ko‘pmi yoyilgandi. Mutasav- 
vuflar diniy madhiyalar, she’rlar o'qirdilar, xalqqa ezguliklar haqida 
so‘zlardilar. Xalq, bu darveshlar bizga saodat yo‘llarini ko‘rsatyaptilar, 
ular azaldan biz - turkiy qavmlami diniy baxt-saodatdan bahramand qi­
lib kelayotgan shoirlarga o‘xshaydilar, deb ularga e ’tiqod qo‘yib, ular- 
ning o ‘gitlarini bajonidil qabul qilardilar. Shu taxlitda aw algi shoirlar- 
ning о ‘mini 
ota
yoki 
bob
unvonli bir qator shoirlar egalladilar: Hazrati 
Payg'ambar sahobalaridan bo‘lgan Arslon bob, manqabaga ( 
manqaba
-
mashhur kishilaming hayotiga oid hikoyalar, qissalar; qarang: Us-
monlicha-turkcha ensiklopedik buyuk lug at (turk tilida), Istanbul, 1986
617-b
.) ko‘ra, islom dinini anglamoq maqsadi bilan Turkistondan Jazira- 
tul-Arabga kelgan va Hazrati Abu Bakrga zohir bo'lib, islomni qabul qil­
gan shoirlar piri mashhur Qo‘rqut ota, Cho‘pon ota kabilar o ‘shalardan 
davom etib kelgan xotiralami tiklaydi. Zotan, Alisher Navoiy “Nasoyim 
ul-muhabbat” asarida Qo'rqut atoni buyuk karomatgo‘y mutasawuflar- 
dan biri sifatida e’tirof etib, uni quyidagicha ta’riflaydi: “Turk ulusi aro- 
sida shuhrati andin ortug‘roqdurkim, shuhratqa ehtiyoji bo‘lg‘ay. Mash­
hur mundoqdurki, necha yil o ‘zidin burunqini, necha yil o ‘zidin so‘nggi 
kelumi debdurlar. Ko‘p mav’izaomuz (nasihatomuz) so‘zlari aroda bor”