O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

24

---

tangrilar 
xoni Xo‘rmuzdning faoliyatidagi o ‘xshashliklardir. “Avesto”da 
Zardusht muhim qonunlar so'rab, Axura Mazdaga murojaat etadi, Axu­
ra Mazda jamiki yer yuziga Zardusht orqali qonunlar beradi. “Oltun 
yorug‘”dan yana bir misol keltirish bilan cheklanamiz: Xo'rmuzd, ma­
xayana 
yo‘l- yo‘riqlari bo‘yicha yashamaydigan insonlar o‘zlarining 
qilgan 
himmatlaridan xursand bo'lishga loyiqmi, deb so‘raganda, tang­
rilar 
Tangrisi Budda shunday yo‘l-yo‘riq ko‘rsatadi: “Qaysi bir jonzot 
xoh 
muqaddas maxayana no‘midagi yo‘l-yo‘riq bo'yicha yurishga qodir 
bo'lsinlar, xoh yana muqaddas maxayana no'midagi yo‘l-yo‘riq bo‘yicha 
yurishga qodir bo‘lmasin(lar), qodir bo‘lganlar (va qodir bo'lmagan) 
o ‘sha 
aslzodalar o‘g‘li, aslzodalar qizi kechayu kunduz olti zamonda 
janub tomonga o‘ng yelkalaridagi to‘nlarini ochib, o‘ng tizzalari bilan 
cho‘kkalab, kaftlarmi (bir-biriga) qovushtirib, ko‘p hurmat-ehtirom (bi­
lan) 
g ‘oyat pok sodiq ko‘ngil bilan, bir maqsad, idrok va his-tuyg‘ular 
bilan 
o‘ng tomondagi olamlaming jonzotlari qilgan himmatli, ezgu ish- 
lariga, 
ezgu sa’y-harakatlariga muvofiq xursand bo‘lib, sevinsa, keyin 
o‘sha 
aslzodalar o‘g‘li, aslzodalar qizi hisobsiz, tengi yo‘q himmatli, 
ezgu 
ishlarini qiladi” (III 12b- 13 a).
“Rigveda” va “Avesto”ning qarindoshligi masalasi. 
Faqat 
“Ol­
tun 
yorug‘” bilan “Avesto” o‘rtasida qarindoshlik aloqalari bor bo‘lib 
qolmay, 
balki “Rigveda” bilan “Avesto” o‘rtasida ham qarindoshlik 
aloqalari 
mavjud. Bu masalani dalillashda olimlar, tarixiy aloqalardan 
tashqari, 
lingvistik omillarga ham tayanadilar. Mutaxassislaming fik­