O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

muqaddas о ‘simliklar
kulti to‘g‘risida ma’lumot berilgan- 
da, har ikkala manbada ham bu o'simliklardan boqiy umr ato qiladigan 
ichimlik tayyorlanishi to‘g‘risida so‘z ketadi. Shuningdek, har ikkala 
manbada madhiya-ibodatlar ham umumiy mazmunga ega.
Har uchala manba - “Rigveda”, “Oltun yorug1” va “Avesto”ning 
obrazlar tizimidagi birlik shuni ko‘rsatadiki, ular bir ildizdan paydo 
bo‘lgan. Yuqorida ta’kidlanganiday, miloddan oldingi II ming yillikdan 
aw al Amudaryo va Sirdaryo oralig‘idan ко‘chib borgan ariy qabilalari- 
ning og‘zaki ijodi har uchala adabiy yodgorlik yaratilishiga asos bo‘lgan 
edi.
“Avesto” qismlari. Gohlar. 
“Gohlar” (yoki “Gotlar” deb ham yu- 
ritiladi) dafitari, yuqorida aytganimizday, “Avesto”ning birinchi qismi 
bo‘lib, beshta qo‘shiqdan iborat. Qo‘shiqlarda, asosan, Zardusht Axura 
Mazdani (ya’ni Xo‘rmuzdni) sharaflab, unga hamdlar aytadi, uning sifat- 
larini bayon etadi. Zardusht Axura Mazdani Ashah, ya’ni Haqiqat degan 
nom bilan ataydi18. Gohlarda Axura Mazdaga murojaat etish va uni sha- 
raflash barobarida, Axura Mazda hamma narsani bilguvchidir, o‘tmishda
18 
Axura -
qadimgi sanskrit tilidagi 
asura
so "zidan bo'lib, devlar nomini ifodalagan. “Oltun 
yorug‘”da ham shu m a’noda ifodalagan. 
Asura
Sharq mifologiyasiga o'tgach, 
Yaratuvchi, Xudo
m a’nolarini ifodalaydigan bo ‘ldi. “Avesto”da 
Ahura
buyuk, sarvar m a’nolarini ifodalaydi. Sharq 
xalqlari keyinchalik 
Axura
ismiga Mazda so'zini qo‘shib aytadigan bo'ldilar. M a’nosi - “hushyor”, 
“dono”, “ogoh” demakdir.
26

---

insonlar qanday qabih ishlar qilganini va kelajakda insonlar nimalar qi- 
lishlarini Axura Mazda bilib turadi. Shuningdek, Zardusht Axura Maz- 
dani yagona adolatpesha hakam deb talcfcn qiladi.
Axura Mazdaning kalomi muqaddas. Shu bois u “hushyorlar”ga - 
ezgu 
niyatli insonlarga qarata shunday murojaat qiladi: “Quloqlaringiz 
bilan puxta eshitingiz eng ezgu kalomlarni va yorug ‘ niyat bilan - xoh er, 
xoh 
ayol - har biringiz nazar tashlangiz, to buyuk hodisa ro‘y bermasdan 
va oimlarimiz so‘nggi manzilgayetmasdan ikki yo‘ldan birini o‘zingizga 
ixtiyor etingiz-da, bu kalomlarni o‘zgalarga ham yetkazingiz!”