O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Har ikki birikmaning ta’siri dissotsatsiyasiga bog‘liq. Vodorod perokisidi bo’lganda:

404

O2 + N2O2- OH + OK - O2

Har ikki birikmaning letal ta’siri undagi OH radikaliga bog‘liq. Bu kuchli oksidlovchi bo‘lib, membrana lipidlari, DNK va oqsillar bilan ta’sirlashadi. Vodorod pieroksidi katta kolamdagi bakteriyalar, achitqilar, mog‘or va viruslarni dezinfeksiyalovchi modda sifatida ishlatiladi. Faqat kuchli katalazaga ega bakteriyalardan tashqari. Vodorod peroksidining 3-5% li eritmasidan tibbiyot sohasida yaralarni yuvuvchi dezinfeksiya vositasi sifatida ishlatiladi. Oziq-ovqat sanoatida esa shu konsentratsiyali eritmasidan uskunalar va mahsulotlar kontaktda bo‘ladigan u uzalarni sterillashda foydalaniladi. Agar ulami go‘shtga ishlov berishda ishlatilsa, mahsulotni oqartirib yuboradi. Vodorod peroksidi oziq-ovqat mahsulotlari uchun qo‘shimcha oziqaviy unsur sifatida foydalanilmaydi.
Peroksikislotalar vodorod peroksididan ancha kuchli bo‘lib, uning go‘sht mahsulotlari sifatiga ta’sir etmasligi uchun past konsentratsiyalaridan foydalartish mumkin. Ulardan qo‘y va mol go‘shtidagi mikroblar soni ko‘payib ketmasligi uchun foydalaniladi. Peroksikislotalar, shuningdek, antiseptik vosita sifatida sterilizatsiyada ishlatiladi. Peroksidaza va katalaza peroksikislotalarga ta’sir o‘tkazmaydi.
Azon. Azon kuchli oksidlovchi modda bo’lib, dezinfeksiya vositasidir. Uning asosiy nishoni nuklein kislotasi hisoblanadi Azon konserva shisha idishlarni yuvishda ishlatiladi. Azon ishlov berilmagan meva va sabzavotlardagi E.Coli, ya’ni ichak tayoqchalarining hayot faoliyatini 1000 martagacha kamaytiradi. Lekin bu ma’lumotlar o‘z tasdig‘ini topmagan. Go‘sht mahsulotlariga azon foydanilmaydi, chunki go‘sht azonning konsentratsiyasini effektsiz darajagacha kamaytirib yuboradi.
Tabiiy antimikrob vositalar. Ko‘pgina mahsulotlar o‘zida tabiiy antimikrob moddalarni saqlaydi. Ular oziqa mahsulotlarini saqlash muddatini uzaytirib beradi, lekin ularni to‘g‘ridan-to‘g‘ri oziqa qo‘shimchalari vositasi sifatida ishlatilsa ko'pgina muammolar keltirib chiqaradi. Odatda, ular ortiqcha tozalashlarsiz oziqalar tarkibiga kirit ilganda ancha foydali bo‘lishi kerak. Tabiiy antimikrob vositalarni qo‘llaganda kimyoviy vositalar singari ular ham arzonga tushishi kerak. Shuningdek, mahsulotning mazasi va tarkibiga ta’sir etmasligi zarur. Ko‘pchilik tabiiy antimikrob vositalarni oziqal ar bilan yaxshi aralashishi uchun kichik miqdorda olish kerak. Agar ko‘p miqdorda ishlatilsa mahsulot ta' mi va hidiga ta’sir ko'rsatadi.
Lizotsim. Lizotsim antimikrob moddasi tuxum, sut va ko‘z yoshi tarkibida boladi. Sun’iy lizotsim quruq tuxum oqsilidan tayyorlanadi. Tovuq tuxumidagi lizotsim o‘zida 129 ta aminokislotani saqlaydi. U pH (<5.3) dan kam sharoitda