O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti

1. Тинч, бахтли оилалар. Бундай оилалар зиммасидаги вазифаларни муваффақиятли ҳал этади. Ота-оналар ўз фарзандларининг қизиқиш ва эҳтиёжларини тез илғайди. Борди-ю, оилавий муносабатларда муаммолар келиб чиқса, у ҳолда тинч, бахтли оилаларга бир мартагина амалий ёрдам кўрсатишнинг ўзи кифоя қилади.
2. Барбод бўлиш хавфига эга оилалар. Бу каби оилаларнинг фарзандларида баъзан меъёрдан оғиш ҳолатлари кузатилади. Кўп ҳолатларда ушбу оилалар фарзандларида ижтимоий мослашув қобилиятининг пастлиги намоён бўлади. Бундай оилаларда ота-оналар бола тарбиясини жуда қийинчилик билан олиб боради. Шу сабабли ажралиш хавфи бўлган оилалар ижтимоий педагог томонидан ўз вақтидаги бериладиган амалий ёрдам, шунингдек, доимий кузатувга эҳтиёж сезади.
3. Нотинч, бахтсиз оилалар. Бундай оилалар ижтимоий нуқтаи назардан ҳаётий фаолиятнинг муайян соҳаси бўйича паст даражага эга бўлиб, зиммасига юклатилган вазифаларни бажара олмайди. Ота-оналар ҳамда фарзандларнинг ижтимоий мослашув имкониятлари ниҳоятда паст. Шу сабабли бундай оилаларда болаларни тарбиялаш жараёни жуда қийинчилик билан секин боради, устига устак кам ҳолатларда кутилган натижага эришилади. Нотинч, бахтсиз оилалар доимий равишда ижтимоий педагогнинг фаол, давомий кўмагига эҳтиёж сезади. Бу каби оилалар эга бўлган муаммоларнинг характеридан келиб чиқиб, ижтимоий педагогнинг уларга узоқ муддатли таълимий ва психологик ёрдам кўрсатиши мақсадга мувофиқдир.
4. Асоциал оилалар. Бу турдаги оилаларнинг ижтимоий ҳолати уларни тубдан ислоҳ қилишни талаб этади. Мазкур оилаларда ота-оналар аморал, ғайриқонуний ҳаёт кечиришади. Уларнинг яшаш шароитлари энг оддий санитария-гигиеник талабларга ҳам жавоб бермайди. Табиий равишда болаларнинг тарбияси билан ҳеч ким шуғулланмайди. Шу сабабли болалар назоратсиз қолишган. Улар доимий равишда ярим оч ҳолда юришгани учун жисмоний ривожланишда ортда қолишган. Ижтимоий педагог ушбу оилалар билан иш олиб борганда ҳуқуқни муҳофаза қилиш, васийлик ва ҳомийлик органлари билан яқиндан алоқа ўрнатиши зарур.
Оилалар турининг хилма-хиллиги уларнинг у ёки бу жиҳатни асос қилиб олганлигини тасдиқлайди. Бу эса турли оилаларда фарзандлар тарбиясини ташкил этиш жараёнининг мураккаблигидан далолат беради.
Ҳар бир оиланинг ҳаёти кўп жиҳатли, яъни, ижтимоий-биологик, хўжалик-иқтисодий, ахлоқий ва психологик муносабатларга асосланиши билан тавсифланади. Шунга кўра оиланинг ривожи муайян босқичда маълум вазифанинг бажарилиши, янги вазифанинг ўртага қўйилиши, шунингдек, оила аъзолари ижтимоий фаолияти кўламининг кенгайиши, фаоллик даражасининг ортиб боришига боғлиқ.