O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizоmiy nоmidаgi tоshkеnt dаvlаt pеdаgоgikа univеrsitеti

4. Адоватли оилалар. Фарзандлар учун оила – улар ёқтирмайдиган маскан. Ота-оналар ўз фарзандларига ишонмайди, уларга нисбатан ишончсизлик билдирилади. Болалар тез-тез жисмонан жазоланади. Фарзандлар бир-бирлари билан аҳил эмас, шу билан бирга ота-оналарига ёмон муносабатда бўлишади. Оилада фарзандлар ўзаро ҳамда тенгдошлари билан ҳамжиҳат бўла олишмайди. Таълим муассасасига нисбатан салбий муносабат шаклланган. Қолаверса, фарзандларнинг баъзан оиладан қочиб кетиш ҳолатлари ҳам кузатилади. Оила аъзолари ўртасидаги муносабатлар шундай механизмга асосланган: фарзандларнинг хулқ-атвори, ҳаётий қарашлари оилада зиддиятларнинг келиб чиқишига сабаб бўлади, муносабатлар жараёнида ҳамиша ота-оналар ҳақ бўлади. Бунинг сабаби – ота-оналарнинг ҳаётий тажрибага эгаликлари, ёш хусусиятларига кўра фарзандлар томонидан ота-оналарнинг оила ривожидаги ўрни, ролининг тўғри баҳолай олинмаслиги ҳисобланади. Ота-оналар кўп ҳолатларда фарзандларнинг ҳулқ-атворидан асосли равишда хафа бўлишади. Бироқ, айнан шу ҳолат, бир томондан, фарзандларнинг ўқишларига зиён етказса, иккинчи томондан, уларнинг аморал хулқ-атворга эга бўлишларига сабаб бўлади. Ушбу вазиятлардан чиқиш учун ота-оналар фарзандларининг хулқ-атвор мотивларини етарли даражада англашга уринишлари, улар томонидан кўрсатилаётган важ (баҳона) ва далилларига алоҳида эътибор қаратишлари талаб этилади.
5. Антисоциал оилалар. Бу турдаги оиланинг фарзандлари учун оила – болалар учун уларни кутмайдиган, севмайдиган кишилар истиқомат қилувчи бошпана саналади. Ота-оналар аморал ҳаёт тарзини ўзлаштириб олишган. Улар ўзаро зиддиятларга боришади, ўзаро муносабатларда бир-бирларига ҳамда болаларга пўписа қилишади, спиртли ичимликлар истеъмол қилишади. Мазкур оилалар томонидан болаларга кўрсатиладиган ҳар қандай таъсир салбий хусусиятга эга. Бундай оилаларда яшаётган болалар кўп ҳолатларда давлат қарамоғига олинади⁶⁵.
Ижтимоий педагогика соҳасида узоқ йиллар давомида бир қатор тадқиқотлар олиб борган М.А.Галагузова ижтимоий ҳолати нуқтаи назардан оилаларнинг қуйидаги турларини ажратиб кўрсатиш таклифини илгари сурган (8-расм):

Қуйида М.А.Галагузова томонидан куўрсатилган оилалар турларига хос хусусиятлар юзасидан сўз юритилади.