O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

191-mashq. Gazeta va jurnal sahifalaridan bog‘langan qo‘shma gaplar­ga misollar topib yozing. Ularning ma’no va uslubiy xususiyatlarini tushuntiring.


192-mashq. Matnni o‘qing. Qo‘shma gaplardagi bog‘lovchi vositalarni aniqlang, ularning qanday sintaktik va uslubiy vazifa bajarganini izohlang.

Rivoyatlarga ko‘ra, shoh Bahrom Diloromning bir o‘zini jazirama sahroda qoldirib ketadi. Qiz ko‘p iztiroblar chekadi va boshpana izlay boshlaydi. Nihoyat, bir xarob qishloq ko‘rinadi. Diloromni bir darvesh — Dehqon o‘ziga qiz qilib oladi-da, uni o‘qitib, parvarish qila boshlaydi. Falsafa, tabiiy fanlar, psixologiya va san’atni puxta egallagan va dunyoni ko‘p ko‘rgan bu Dehqon o‘zidagi bor bilimlarni Diloromga o‘rgatadi. U, ayniqsa, ashula aytish va musiqa chalish bobida misli yo‘q san’atkor bo‘lib shuhrat topadi. Bu haqdagi xabar Bahromning qulog‘iga yetib boradi va shoh Diloromni sotib olish uchun uning oldiga keladi-da, yuzini chachvon bilan yashirib, Bahromga o‘zining ajoyib san’atini namoyish qiladi, lekin bundan hayratlangan Bahrom o‘z tuyg‘ulari­ni yashirib, Diloromning bu san’ati haqida shunday deydi: «Dunyoda har bir inson kishini o‘ziga rom qiluvchi biror iste’dodga ega bo‘ladi. Shuning uchun bunday iste’dodlar har bir yurtda bor, ammo hech bir mamlakatda hammasidan ustun turadigan mohir kishi yo‘q», — deydi.

193-mashq. Nuqtalar o‘rniga kerakli bog‘lovchilar va tinish belgilarini qo‘yib, qo‘shma gaplarni ko‘chiring, turini ayting.

1. Dadam shaxt bilan o‘rnidan turdi ... cho‘loqlanib tokcha yoniga bordi. 2. ... xuddi shunaqa zax bosgan yerda, loyga belanib yetib, miltiq otayotgandir? ... u tomonlarda allaqachon qor tush­gandir. 3. Robiya ... menga qaradi, ... Bashoratga qarab talmovsiradi. 5. Bir kuni oradan gap qochsa ...dushmanga aylanib qolsa, har nima kutish mumkin undan. 6. Qaysi birligini bilmay­manu, ... bitta o‘g‘lingiz tirik, erta-indin ...o‘zi keladi, ...xabari deydi. U bir zum jilib qoldi ... qo‘shib qo‘ydi. 7. Bir zum jim o‘tirdi ... shoshilmay o‘rnidan turib, ot oldiga bordi. 8. Bu jonivor qachon sigir bo‘ladi ...qachon sutga kiradi. 9. ... uyda tinim bor, ... dalada tinim bo‘ladi. 10. ... ikkovlashib ishkomda uzum uzamiz ... allaqanday notanish ko‘chalarda yurgan bo‘lamiz.

(O‘. Hoshimov)