Ona tili va adabiyot

4-variant 

1. -ma, -may, -masdan, -mas, -maslik. Berilgan 

qo‘shimchalardan qaysi bir(-lar) ining bo‘lishli shakli 

fe’lning birgalik nisbat qo‘shimchasi bilan shakldosh? 

A) -ma B) -may, -masdan 

C) -mas 

D) -maslik 

2. Tartib son modal ma’noni ifodalab kelgan javobni 

toping. 

A) Men to‘garakka birinchi yozilaman. 

B) Bolalarning ikkitasidan so‘rashdi, uchinchisining 

esa hech narsadan xabari yo‘q. 

C) Xonalarning ikkinchisida domlamiz o‘tirar edi. 

D) Usmonjon Umirov, birinchidan, juda yosh xodim. 

3. Olma archiyotib, qo'lini kesib oldi. Ushbu gapda 

qaysi usulda ma’no ko‘chgan? 

A) metonimiya B) vazifadoshlik 

C) metafora D) sinekdoxa 

4. Ot yasovchi qo'shimcha qo‘shilganda bir keng unli 

boshqa keng unliga almashishi bilan bog‘liq tovush 

o'zgarishi ko'makchi morfemadagina kuzatilgan 

gaplarni aniqlang.  

1) Bodroq yeyishni yaxshi ko‘raman; 2) Butun 

vujudini qaltiroq bosdi; 3) O‘ynoqi musiqa 

o'tirganlarning mudroq kayfiyatini tarqatib yubordi; 4) 

Mahbuslar og‘ir qiynoqdan abgor bo’lishdi.  

A) 1,3,4 

B) 1,4 

C) 2,4   

D) 1,2,3,4  

5. Quyida keltirilgan gapdagi ma’no ko‘chishining 

turini aniqlang. Ehtiyot bo‘lib gapir, bo‘tam, axir 

oramizda quloqlar yo‘q emas.  

A) sinekdoxa B) vazifadoshlik 

C) metonimiya D) metafora 

6. G‘ijjak, G‘ijduvon, budjet, lojuvard, oranjereya, 

hijjalamoq, vijdon, taajjub, ajdarho, najjor, ijtimoiy. 

Quyidagi so‘zlardan nechtasida sirg‘aluvchi, til oldi, 

jarangli undosh ishtirok etgan? 

A) 6 ta B) 7 ta C) 5 ta D) 8 ta 

7. Aytmaganning dasturxoniga borib qadrimni 

tushirmoqchi emasman. Ushbu gapda ma’no 

ko‘chishining qaysi tur(lar)i qatnashgan? 

A) faqat metafora 

B) sinekdoxa, metafora 

C) metonimiya, metafora 

D) vazifadoshlik, metonimiya 

8. Mustafo Galatepaning chekkarog'ida, Ubaydullo 

Maxsumning hovuzi tarafga turtib chiqqan qir 

tumshug'ida yashaydi. Ushbu gapda nechta so‘z 

fonetik o‘zgarish asosida yozilgan?  

A) 4  B) 5   C) 3   D) 2  

9. Quyida berilgan gaplarning qaysi birida ko‘makchi 

fe’lli so‘z qo'shilmasi qatnashmagan? 

A) Indamay g‘ishtlarni ustma-ust taxlay boshladi. 

B) Umarali o’rnidan turdi-da, tashqariga chiqib ketdi.  

C) U to'nini yelkasiga tashlagan holda kechasi bilan 

yurib chiqdi.  

D) Salim ota yuqoriga charchab, hansirab chiqdi. 

10. Qaysi so‘zlar tarkibida yonma-yon kelgan unlilar 

orasiga у undoshi qo‘shib aytilsa ham yozilmaydi? 

A) shoir, oila 

B) muallim, tabiat 

C) soat, poema 

D) muammo, ukrain 

11. Qaysi so‘zda keng unlilar bilan bog'liq xato 

mavjud emas? 

A) navvos B) notovon 

C) novvotli D) natarius  

12. “Hayotiy tajribalar va olimlarning xulosalari 

shundan dalolat bermoqdaki, odamzod tug‘ilib, neki 

topgan bo‘lsa, hayo va ibo tufayli, neki yo‘qotgan 

bo‘lsa, hayosizlik va ibosizlik tufaylidir. Bu tuyg‘u 

inson deb atalmish eng sirli mo‘jizani hayvonot 

dunyosidan farqlaydigan, tabiat va jamiyat 

muvozanatini saqlab turadigan eng nozik, eng ilohiy 

tuyg'udir. Berilgan matnda yasama so‘zlar necha 

o'rinda qo‘llangan?  

A) 9   B) 11  C) 13   D) 15  

13. Quyidagi so‘zlarning nechtasida nuqtalar o‘rniga 

bo‘g‘iz tovushi qo‘llanilishi kerak?  

Ishta...a, sa...iy, ...attot, sayrgo..., ...orish, ...orij, 

mar...amat, 

maza... 

A) 4 ta  

B) 3 ta  

C) 5 ta  

D) 6 

14. Har qanday ismning berilishi ota-onaning biror 

maqsadi, shirin orzulari, farzandining sog‘lig‘ini, 

istiqbolini ko‘zlagan ezgu niyatlaridan kelib chiqadi. 

Ushbu gapdagi boshqaruv munosabatli so‘z 

birikmalari sonini aniqlang. 

A) 5    

В) 3    

C) 6    

D) 4  

15. «Matematik» sinfdoshimning bir nozi algebrani 

«suv qilib ichmoqqa» yo‘lladi. Kinoya usulida ma’nosi 

ko'chgan so‘zda urg‘u nechanchi bo‘g‘inga tushadi? 

A) 1 ta  

B) 2 ta  

C) 3 ta  

D) 4 ta  

16. Qaysi gapda sinekdoxa va metafora usulida ma’no 

ko‘chgan?  

A) Uyimizda uchta tuyoq bor.  

B) Yanvarning o‘n beshlarida butun qishloq to‘g‘on 

qurilishiga otlandi. 

C) Gunohi ne edi bu tilla boshning, 

Gunohi ne edi porloq quyoshning. 

D) Yig‘ilishga mo‘ylovni chaqirib keling. 

17. Insoniyat yaralganidan buyon davom etib 

kelayotgan surunkali ofatlardan biri bu komil inson 

qadr-qimmatini vaqtida baholay olmaslikdir. Ushbu 

parchadagi yasama so‘zlarning nechtasi fonetik yozuv 

asosida yozilgan? 

A) 1 tasi 

B) 3 

C) 2 tasi 

D) bunday so’z mavjud emas  

18. Bu asar yozilgan paytlarda xalqimiz tarixini to‘la 

va atroflicha o'rganish, o‘tmishda o‘tgan sarkardalar, 

amirlar va xonlar faoliyatiga xolis baho berish 

nihoyatda mushkul, xatarli ish edi. Berilgan gapda 

qaysi bo‘laklar uyushgan? 

1) kesim; 2) ega; 3) hol; 4) to‘ldiruvchi; 5) aniqlovchi. 

---

A) 2, 4  

B) 2, 3, 5 

С) 1, 2, 3, 5   D) 1, 4, 5 

19. Qaysi so‘zlarda nuqtalar o'rnida qo'yiladigan 

yonma-yon unlilar og‘izning ochilish darajasiga ko‘ra 

o‘zaro birlashtiruvchi belgiga ega? 

1) t...mil; 2) g...log; 3) m…sh; 4) qan...t; 5) shar...t; 6) 

m...vo. 

A) 1, 2, 3, 4   В) 1, 2, 3, 4, 6 

С) 1, 3, 4  

D) 2, 5, 6  

20. Monografiya so‘zida urg‘u tushgan bo‘g‘in qanday 

tovushlardan tashkil topgan? 

A) 1 ta undosh, 1 ta unli 

B) 2 ta undosh, 1 ta unli 

C) 3 ta undosh, 1 ta unli 

D) 2 ta undosh, 2 ta unli 

21. «Yatimat ad-dahr» asarida aytilishicha, odam 

uchun eng yaxshi xursandchilik nima? 

1) o‘z qo‘li bilan ekkan daraxt mevalarini yeyish; 2) 

insonlardan maqtov eshitish; 3) yozgan she’rining 

kuylanganini eshitish; 4) orzulariga erishish; 5) sevgan 

farzandlari uning xizmatida turganini ko’rish.  

A) 1,3,5 

B) 1,2,5 

 

C) 1,4,5 

D) 1,2,4,5  

22. Qaysi asarda shiroljin o'simligini «sadoqatli do‘st» 

bilib, unga mehri tushgan, «biror ko'ngilsizlik yuz 

berib, pinhona yig‘lagisi kelganda, shiroljin tagidan 

panoh topa»digan, tengdoshlarsiz, kattalar ichida 

yolg‘izlanib qolgan qahramon ishtirok etadi?  

A) «Hellados» 

B) «Oq kema» 

C) «Shum bola» 

D) “Alvido, bolalik”  

23. Qaysi javobda tajnis san’ati qo‘llanmagan? 

A) Oqardi soch, nadomat ashkini soch, 

Yaqong ushla dahoni ma’zirat och. 

B) Oshar yeldin seni yelganda oting, 

Quyosh yanglig‘ jahonni tutti oting. 

C) Havo birlon tiizuk ish qilmading hech, 

Bo‘lubdur kech, havas bozoridin kech. 

D) Xo'qand bog‘da yetilgo‘n jiyda, xurmodin laziz, 

Mag'zi Kashmirdin kelturg'on lafz halvodin laziz. 

24. 1) «Yatimat ad-dahr»ning 4-qismida 4160 ga yaqin 

bayt she’r kiritilgan; 2) Turkiy adiblar va shoirlar 

haqidagi birinchi tazkira «Yatimat ad-dahr»; 3) 

«Qissayi Rabg‘uziy»da Nuh alayhissalom uzumni 

salsabil bilan sug’oradi, undan shinni paydo bo’ldi; 4) 

uzliq – mohirlik, ustalik ma’nosini beradi; 5) Ahmad 

Yassaviyning onasining ismi Qorasoch momodir; 6) 

«Qissayi Rabg‘uziy»da Nuh alayhissalom uzumni 

behishti zanjabil bilan sug‘oradi, undan sirka paydo 

bo‘ldi; 7) «Qissayi Rabg‘uziy»da Nuh alayhissalom 

uzumni ikki marta sug‘oradi. Ushbu hukmlarning 

qaysi biri to‘g‘ri? 

A) 2, 3, 4, 5, 7 

B) 1, 2, 3, 4, 6, 7 

C) 1, 2, 4, 5, 7 

D) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 

25. Qaysi asarda XIII asr oxiri XIV asr boshlarida 

o‘zbek adabiyotining bir qator o‘ziga xos xususiyatlari 

juda yorqin namoyon bo‘lgan? 

A) «Qutadg‘u bilig»da 

B) «Hibbat ul-haqoyiq»da 

C) «Devoni lug‘atit-turk»da 

D) «Qissayi Rabg‘uziy»da 

26. Mumtoz adabiyot janri hisoblangan chistonlar 

qanday shakllarda yozilmaydi? 

1) g‘azal; 2) fard; 3) tuyuq; 4) ruboiy; 5) muxammas; 

6) bayt; 7) qit’a.  

A) 2, 6, 7  

B) 3, 5 

C) 2, 4, 7  

D) 1, 2, 5 

27. Nima uchun Sharqda she’riyat G‘arbga nisbatan 

ravnaq topib, xalq orasida katta mavqe egallagan? 

A) she’rda pand-nasihat ruhining ustunligi 

B) sharq xalqlari so’z boyligining g’arbga nisbatan 

kengligi  

C) g‘arbda she’riyatning nisbatan keyinroq vujudga 

kelganligi 

D) bu nisbiy fikr, aslida, unday emas. 

28. Qaysi javobda keltirilgan asarlar roman-epopeya 

janriga kiradi? 

A) Onore de Balzak «Insoniyat komediyasi», 

Sadriddin Ayniy «Qullar» 

B) Roje Martin Du Gar «Tibo oilasi», Sadriddin Ayniy 

«Qullar» 

C) Jan Golsuorsi «Forsaytlar haqida qo'shiq», 

Sadriddin Ayniy «Qullar» 

D) Romen Rollan «Jan Kristof», Valentin Katayev 

«Qora dengiz to'lqinlari» 

29. «La’natlar bu yurtga, yolg'on vatanga, 

Unda baxt ko‘radi tubanlik, xo'rlik». 

Vatanda turib, vatansiz yurgan xalq sezimlari boricha 

ko‘rsatilgan ushbu satrlar kimga tegishli? 

A) A. Pushkinga 

B) V. Shekspirga 

C) H. Haynega 

D) M. Gorkiyga 

30. Ilm-u fan uyig‘a yuboringlar bolangizni, 

Onda o‘qig‘onlar bori yaktoyi zamondur. 

Ushbu misralar muallifini aniqlang.  

A) Hamza 

B) Avaz O’tar 

C) So’fizoda  D) Zavqiy  

 

 

---