Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

3 -bob. GEOMAʼLUMOTLAR BAZASINI LOYIHALASH 
3.1. Geomaʼlumotlar bazasini loyihalash 
Geomaʼlumotlar bazasini loyihalash jarayoni o‘z ichiga 
GAT- loyihalash
standart operatsiyalari to‘plamini bajarishni oladi. Shu sababdan ham biz GAT
loyihalashning uslublari va maqsadlari to‘g‘risidagi umumiy bilimlarga ega 
bo‘lishimiz kerak. Bu bo‘limda umumiy ma’1umotlar keltirilgan. 
GAT - loyihalash
o‘z ichiga geografik axborotlarni mavzuli maʼlumotlar 
guruhlariga ajratishni tashkil etish jarayonini oladi, ya’ni geografik joylashuvi 
to‘g‘risidagi maʼlumotlardan foydalangan holda o‘zaro bog‘lanishi mumkin 
bo‘lgan qatlamlar tushuniladi. Shu yo‘l bilan Geomaʼlumotlar bazasini loyihalash
jarayoni qanday mavzudagi maʼlumotlar to‘plamini ishlatishimizni aniqlashdan
boshlanadi degan xulosaga kelishimiz mumkin. Undan so‘ng siz har bir shunday 
qatlamlarning nimalardan iborat bo‘lishini aniqlashingiz va ular haqida tasavvurga 
ega bo‘lishingiz kerak bo‘ladi.Bunda quyidagilarni aniqlashingiz kerak bo‘ladi: 
–
har bir mavzuli ma’lumotning qanday geografik obyekt shaklidagi 
ko‘rinishini (masalan, nuqta, chiziq, poligon yoki rastrlar shaklida), shuningdek, 
ularning jadvalli atributlarini ham; 
–fazoviy obyektlar sinflari, atributlar to‘plami, rastrmaʼlumotlar to‘plami va 
boshqamaʼlumotlar to‘plamlarida qanday qilib ma’lumot tashkillashtirilishi 
tartibga solinishini; 
–kengaytirilgan GAT harakat modellarini amalga oshirish, maʼlumotlar 
yaxlitligi qoidalarini ta’minlash (masalan, topologiya, tarmoqlar va rastrlar 
katalogi), shuningdek,maʼlumotlar to‘plamlari orasidagi atributiv va fazoviy 
munosabatlarni aniqlash uchun qanday qo‘shimcha fazoviy elementlar va 
maʼlumotlar bazasi elementlari zarur bo‘lishini. 
3.2. Tasvirlash va maʼlumotlar mavzulari 
Tasvirlash
. GAT maʼlumotlar bazasi loyihasining har biri har qaysi 
maʼlumotlar to‘plami uchun qanday geografik tasvir ishlatilishi to‘g‘risida qaror 
qabul qilishga asoslanadi. Alohida geografik jismlar quyidagicha taqdim etilishi 
mumkin: 

---

48 
–
fazoviy obyektlar sinflari (nuqta, chiziq va poligon to‘plamlari); 
–
suratlar va rastrlar; 
–
fazoviy obyektlar (masalan, izochiziqlar), rastr suratlar (Relyefning 
raqamli modeli (RRM/DEM)) yoki 
terrain
maʼlumotlar to‘plamidan foydalanilgan 
doimiy bo‘lmagan triangulatsion tarmoqlar (TIN) ko‘rinishida taqdim etilishi 
mumkin bo‘lgan cheklanmagan yuzalar; 
–
matnli maʼlumotlar uchun atributli jadvallar.