Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

Maʼlumotlar mavzulari. 
Geografik ko‘rinishlar mavzuli maʼlumotlar 
guruhlarida yuzaga keladi ( gohida 
mavzuli qatlamlar
deb ataladi). Mavzu yoki 
ma’lumotning bir qatlami GATning asosiy shakllantiruvchi elementi bo‘lib 
hisoblanadi. Maʼlumotlar mavzusi deganda,o‘zaro chambarchas bog‘liq geografik 
obyektlar tushuniladi, masalan, yo‘l tarmog‘i, yer maydonlarining chegaralari 
to‘plami, tuproqlar turlari, relyef yuzasi, aniq bir sanadagi kosmik surat, 
qazilmalarning joylashgan o‘rni va boshqalar. 
Mavzuli qatlamlar termini GATda eng birinchilardan bo‘lib paydo bo‘lgan. 
GAT texnologiyalari rivojlanishining boshlang‘ich davrida mutaxassislar 
tomonidan qanday qilib kartada geografik maʼlumotlar alohida obyektlar to‘plami 
(masalan, yo‘l, ko‘prik, tepalik, yarimorol)ni shunchaki oddiy ajratishdan ko‘ra 
yanada samaraliroq bo‘lgan mantiqiy axborotli qatlamlarga bo‘linishi mumkinligi 
to‘g‘risidagi masalalar o‘rganilgan. Shunday qilib, GAT foydalanuvchilari 
geografik hodisalar taqsimlanishini tushuntira oladigan, shuningdek, turli geografik 
mashtablardagi ko‘rinishlar uchun qoidalarni belgilab, axborotni mavzuli 
qatlamlarda ishlab chiqishdi. Bu qatlamlar, shuningdek, tegishli bayonnomaga ham 
ega edi (yozuv qoidalari).Bu bayonnoma yordamida tasvirlashni jamlash amalga 
oshirilgan (fazoviy obyektlar to‘plami, rastr qatlamlar, atribut jadvallar va h.k. 
ko‘rinishida). 
GAT da ma’lumotlar bazalarini loyihalashning eng muhim shartlaridan biri 
mavzuli qatlamlarni tashkillashtirish hisoblanadi (3.1-rasm). 

---

49 
3.1 -rasm.
Mavzuli qatlamlarni tashkillashtirish. 
Har bir GAT umumiy geografik hududlar uchun ko‘plab mavzularni 
saqlaydi. Mavzular to‘plami guruhlardagi qatlamlar sifatida namoyon bo‘ldi. Har 
bir mavzuni shaxsiy tasvirlash yo‘li bor (nuqta, chiziq, poligon, yuza, rastr va h.k.). 
Turli mavzular o‘zaro bir-biri bilan bog‘lanmaganligi sababli fazoviy 
koordinatlashgan (bog‘langan) hisoblanadi, aks holda ular ustma-ust tushishi va 
umumiy kartada birlashgan holatda namoyon bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, 
GAT tahlili operatsiyasi bajarilayotgan vaqtda, misol uchun, ustma-ust qo‘yish 
jarayonida mavzular o‘rtasida axborotlarni birlashtirish amalga oshiriladi.