Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

 
Maʼlumotlar to‘plami jadvallari(MTJ)
. Geomaʼlumotlar bazasida har bir 
maʼlumotlar to‘plami bir yoki bir necha jadvallarda saqlanadi. Maʼlumotlarni 
boshqarish uchun MTJ tizimli jadvallar bilan ishlaydi. 
Tizimli jadvallar
. Geomaʼlumotlar bazasi tizimli jadvallari har bir 
geomaʼlumotlar bazasi nimalardan iboratligini ko‘rsatadi. Ular maʼlumotlar 
to‘plamlarining barcha belgilari, qoidalari va munosabatlarini ko‘rsatuvchi 
geomaʼlumotlar bazasi sxemasini yaratadi (yozib chiqadi). Bunday tizimli jadvallar 
barcha metamaʼlumotlarni, geomaʼlumotlar bazasi xususiyatlarini amalga oshirish 
uchun kerakliharakatlar va maʼlumotlarni tekshirish qoidalarini o‘z ichiga oladi va 
boshqaradi. 
ArcGIS 10 dasturidan boshlab bu jadvallarning ichki tuzilishio‘zgartirilgan 
edi. Geomaʼlumotlar baza sxemasiga aloqador bo‘lgan axborotlar ArcGIS 10 
dasturigacha taxminan 35 ta geomaʼlumotlar bazasining tizimli jadvallarida 
saqlangan bo‘lsa, endilikda 4 ta asosiy jadvallarga ko‘chirilgan: 
1)
GDB_Items
–o‘z ichiga barcha elementlar ro‘yxatini oladi, masalan 
Geomaʼlumotlar bazasida joylashgan obyekt sinflari, topologiya va domenlar; 

---

37 
2)
GDB_Item Types
–o‘z ichiga oldindan tuzilgan aniqlanuvchi elementlar 
turlari ro‘yxatini oladi, misol uchun Table (jadval); 
3)
GDB_Item Relationships
–elementlar orasidagi o‘zaro aloqadorlik 
sxemasini o‘z ichiga oladi, ya’ni sinflar to‘plami tarkibidagi obyekt sinflari; 
4)
GDB_Item Relationship Types
–oldindan tuzilgan aniqlanuvchi aloqalar 
turlari ro‘yxati, masalan Dataset InFeature Dataset (sinflar to‘plamidagi 
maʼlumotlar). 
Maʼlumotlar to‘plami va tizimli jadvallar birgalikda geomaʼlumotlar 
bazasini boshqarish va uni namoyish qilish uchun ishlaydi. Masalan, operatsion 
tizimga qaraganimizda obyektlar sinfi fazoviy atributlar ustuni bo‘lgan oddiy 
jadvalga o‘xshab ko‘rinadi. Lekin, ArcGIS dasturi orqali qaraganimizda tizimli 
jadvallarda saqlanuvchi barcha qoidalar maʼlumotlarning o‘zlari bilan birgalikda 
alohida sozlangan obyekt sinflarini namoyish qilish uchun foydalaniladi.