Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

34 
2 - bob. GEOMA’LUMOTLAR BAZASI ARXITEKTURASI 
2.1. Geoma’lumotlar bazasi arxitekturasi 
Maʼlumotlarni 
geomaʼlumotlar 
bazasida 
saqlash 
modeli 
oddiy 
relatsionmaʼlumotlar bazasi konsepsiyalari to‘plamiga asoslangan bo‘lib, 
maʼlumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) ning to‘liq quvvatidan 
foydalaniladi. 
sxemalar, 
qoidalar, 
asosiy 
va 
fazoviy-atributli 
maʼlumotlarningharbirini tegishli geografik maʼlumotlar to‘plamida saqlash uchun 
oddiy jadvallar va yaxshi aniqlangan turlar ishlatiladi. Bu esa o‘z navbatida sizga 
ma’lumotingizni saqlashning shakllangan modelidan foydalanishingizni va ular 
bilan ishlashingizni ta’minlaydi. Shuning uchun ham, 
shakllantirilgan talablar tili
( SQL)̶relatsion funksiyalar va operatorlar to‘plamini yaratish, o‘zgartirish va 
jadvalga ularning elementlari maʼlumotlariga bo‘lgan so‘rovlar (talablar)ni 
bajarishda ishlatilishi mumkin. 
Bunday maʼlumotlar modelining qanday ishlashini geomaʼlumotlar 
bazasidagi poligon shaklidagi obyektlarning geometriyasi misolida tushunishimiz 
mumkin. 
Obyekt sinflari
jadvallar ko‘rinishida saqlanadi, ular, shuningdek, 
bazaviy yoki biznes jadvallar deb ham ataladi. Shape ustunida har bir poligonal 
obyektning geometriyasi saqlanadi (2.1-rasm). Bu jadval ichidagilari, 
xususan,fazoviy SQL turi sifatida saqlanadigan Shape ustuni ham SQL yordamida 
yaroqli bo‘lishi mumkin. 
2.1 -rasm.
Maʼlumotlar modelining jadval ko‘rinishida saqlanishi
 
Ammo, fazoviy turlarni qo‘shish va MBBT da fazoviy atributlar uchun 
SQLko‘magi GAT da ularni ushlab turishi uchun yetarli emas. ArcGIS

---

35 
kengaytirilgan nazariyani va geoma’lumotlar bazasini saqlash modelini yuklama 
darajasidagi harakatlaridan foydalangan holda ko‘p darajali arxitekturani amalga 
oshirmoqda. Bu yuklama nazariyasi o‘z ichiga GATdagi asosiy obyektlar 
to‘plamini va ularning harakatini qo‘llab-quvvatlashnioladi (misol uchun, 
obyektlar sinflari, rastrmaʼlumotlar to‘plami, topologiya, turlar va boshqalarni).