O. X. Xamidov

Bozor uchun yangi ishlanmalar bo’yicha
 
innovatsiyalar quyidagilarga 
bo’linadi: 
- dunyoda tarmoq uchun yangi ishlanmalar; 
- mamlakatda tarmoq uchun yangi ishlanmalar; 
- muayyan korxona (korxonalar guruhi) uchun yangi ishlanmalar. 
O’zidan avvalgiga nisbatan
 
quyidagi yangiliklarni ko’rsatish mumkin: 
-«almashtiruvchi», ular tegishli vazifaning yanada samarali bajarilishini 
ta’minlash yo’li bilan eskirgan vositani butunlay siqib chiqarishni ko’zda tutadi 
(masalan, sement sanoatida kuydirish jarayoni nazoratini avtomatlashtirish va 
geofizikadagi seysmik tebranishlarning portlamaydigan manbalari); 
-«bekor qiluvchi», yoki, manfiy, ular biror operatsiyani bajarish, biror 
mahsulotni ishlab chiqarishni bartaraf etaadi va ularni yangilari bilan 
almashtirmaydi (masalan, hisobotning biror shaklini bekor qilish, qadoqdagi metal 
qoplamni chiqarib tashlash va boshqalar); 
-«qaytuvchi» - yangi ishlanmadan ma’lum vaqt mobaynida foydalangandan 
so’ng uning yaramasligi yoki yangi sharoitlarga mos kelmasligi aniqlanadi hamda 
undan avvalgi yaratilgan ishlanmaga qaytishga to’g’ri keladi; 
-«ochiluvchi» vazifasi jihatidan avvalgisiga taqqoslab bo’lmaydigan 
vositalarni yaratish; 
-«retrokiritish» ayni vaqtda tashkilot uchun yangi, lekin qachonlardir 
amalda qo’llanilgan ishlanmani kiritish.
Hozirda yangi ishlanmadan (unutilgan eski ishlanmadan) uzoq vaqt 
foydalanilmagan yoki xato qilgan tarzda chiqarib yuborilgan, yoki dolzarbligini 
yo’qotgan, lekin hozirgi vaqtda muhim bo’lgan. Axir hatto kiyim va poyafzalning 
eng zamonaviy modellarida ham avvalgi uslublarning elementlarini topish 
mumkinku, ularning paydo bo’lishidagi intervallar moda davrini belgilaydi. 
Eskirgan shakllarning yangi ko’rinishi alohida qimmatga ega, o’tmish va hozirgi 
kunning kontrastli birikmasini tashkil etadi.
Zamonaviy asosga kiritilgan o’tmishning jalb etuvchi hislati o’tkir ifodani 
beradi. Ma’lum qaytaruvchanlik moda o’ramlarini oldin aytib berish imkonini 
beradi. Lekin bu erda ham “shpilkalarni” “platformalarga”, “minini” “maksimalga”
almashtirish davri qisqaradi. Texnik-texnologik sohada oqilonalik ustun bo’lsa-da, 
bu erda ham predmet dunyosining inson tomonidan qabul qilinishining o’ziga xos 
xususiyatlari ko’zga tashlanadi. Yangi echimlarni izlashda innovatsiyalarning 
yig’ilib qolgan “genofondi”ga tabiiy ravishda murojaat etish namoyon bo’ladi. 
Aynan bir xil g’oyalarni bir necha bor aylanmaga kiritish vaqt va mablag’larni 
tejaydi. Innovatsion aktikvariantning narxi oshadi. 
Yangiliklarni yangi ishlanma turi bo’yicha tizimga solishni yakunlar 
ekanmiz, bu guruh ichida yana bir nechta asosni ko’rsatish kerak: hajmi, maqsadi, 
ijtimoiy oqibatlari bo’yicha. 
Yangiliklar hajmi bo’yicha
 
quyidagilarga bo’linadi: 
- «nuqtali» (ayrim moslamalar, qoidalar); 

---

24 
- tizimli (texnologik va tashkiliy tizimlar), strategik (ishlab chiqarish va 
boshqaruv 
tamoyillari). 
Maqsadlari 
bo’yicha yangiliklar ishlab chiqish, 
boshqaruvning samaradorligi, mehnat sharoitlarini yaxshilash, mehnat tarkibini 
boyitish, mahsulot sifatini oshirish va shu kabilarga qaratilgan.