No‘monxo‘jayev A. S. (guruh rahbari); Fattohov M

n
m
E
E
me
h
m
n
v














(27.9)
bu yerda 
n soni m+1 dan boshlanuvchi butun sonlar, to‘lqin soni
esa
4
2
3
2
2
2
2
0
1
1
1
1
1
(4
)
4
me
c
m
n
m
n
K
R





















(27.10)
dan topiladi. Bu yerda 
4
2
3
0
1
(4
)
4
me
c
К






vodorod atomi uchun
Ridberg doimiysi bo‘lib, Plank doimiysi, elektronning massasi va
zaryadi, shuningdek, elektr doimiysi hamda yorug‘lik tezligi orqali
aniqlanadi.
(27.8) ifoda yordamida vodorod atomining energetik sathlar
diagrammasini chizish mumkin (90- rasm). 
n ortib borishi bilan
ketma-ket sathlar o‘rtasidagi masofa kamayib boradi va 
n ning
katta qiymatida (chegarada) nolga aylanadi. Strelkalar bilan esa
sathlar orasidagi o‘tish ko‘rsatilgan va unda qanday spektral
90- rasm.
90- rasm.
90- rasm.
90- rasm.
90- rasm.
E
(eB)
–0,85
–1,51
–3,4
–13,53
seriyalar yuzaga kelishi ham ko‘rsatilgan
(1- Layman, 2- Balmer, 3—Pashen,
4—Breket, 5—Pfund, 6—Xemfri
seriyalari). Har bir seriya yuqori sath-
lardan quyi sathlarga o‘tish natijasida
yuzaga keladi. Yuqori energetik sath-
lardan quyi energetik sathlarning biriga
o‘tishlarda nurlanish yuzaga keladi.
Yorug‘likning yutilishi uning nurla-
nishiga teskari jarayon. Atom yorug‘lik
yutib, quyi energetik holatlardan yuqori
energetik holatlarga o‘tadi. Bunda atom
yuqori energetik holatlardan quyi
holatlarga o‘tishida nurlangan chastota-
larning xuddi o‘zini yutadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 2 6
bo‘lgan) xulosalar chiqarishga imkon berdi. Chunki Bor nazariyasi
chala va ichki ziddiyatli nazariyadir. Bir tomondan, vodorod atomi
nazariyasini tuzishda klassik mexanikaning odatdagi qonunlari va
Kulon qonunidan foydalanilgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan esa
Nyuton mexanikasi va Maksvell elektrodinamikasi bilan mutlaqo
bog‘liq bo‘lmagan kvant postulatlaridan foydalanilgan. Fizikaga
kvant tasavvurlarining kiritilishi mexanikada ham, elektro-
dinamikada ham tubdan qayta qurishni talab qiladi. Demak, Bor
nazariyasida klassik va kvant fizikalari izchilligi mavjud emas. U.G.
Breg hazil ma’nosida Bor nazariyasida dushanba, chorshanba,
juma kunlari klassik fizika qonunlari hukmron bo‘lsa, seshanba,
payshanba va shanba kunlari esa kvant fizikasi qonunlari hukmron
bo‘ladi, degan edi. Shu tufayli Bor nazariyasi inqirozga uchradi.
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
[1] — 520—23- betlar,
[2] — 223—24- betlar,
[3] — 195- bet,
[4] — 470—71- betlar,
[5] — 443—45- betlar,
[6] — 266—69, 271—72- betlar.
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
1. Birinchi Bor orbitasining radiusi qanchaga teng?
2. Vodorod atomining asosiy holat energiyasi necha eV ga teng?
3. Bosh kvant soniga ta’rif bering.
4. Vodorod atomi uchun Ridberg doimiysini hisoblash formulasini
ko‘rsating.
5. Bor nazariyasining inqirozi nimada ekanligini tushuntiring.
91- rasm.
91- rasm.
91- rasm.
91- rasm.
91- rasm.
–13,53
E
(eB)
91- rasmda atomning yorug‘lik
yutib biror holatlardan boshqalariga
o‘tishlari strelkalar bilan tasvirlangan.
Bor nazariyasini vodorod ato-
miga tatbiq etib, uning yordamida
vodorod atomi spektrining miqdoriy
nazariyasini yaratish mumkin bo‘ldi.
Biroq vodorod atomidan keyin tur-
gan geliy atomi uchun Bor tasav-
vurlari yordamida miqdoriy nazariya
yaratish mumkin bo‘lmadi. Geliy
atomi va undan murakkabroq atom-
lar uchun Bor nazariyasi faqat sifat
jihatdangina (biroq juda muhim
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 2 7
28-
28-
28-
28-
28- ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
Òabiatda zarra-to‘lqin dualizmi. Lui-de-
Òabiatda zarra-to‘lqin dualizmi. Lui-de-
Òabiatda zarra-to‘lqin dualizmi. Lui-de-
Òabiatda zarra-to‘lqin dualizmi. Lui-de-
Òabiatda zarra-to‘lqin dualizmi. Lui-de-
Broyl gipotezasi. Noaniqlik munosabatlari.
Broyl gipotezasi. Noaniqlik munosabatlari.
Broyl gipotezasi. Noaniqlik munosabatlari.
Broyl gipotezasi. Noaniqlik munosabatlari.
Broyl gipotezasi. Noaniqlik munosabatlari.
Kvant mexanikasi haqida tushuncha
Kvant mexanikasi haqida tushuncha
Kvant mexanikasi haqida tushuncha
Kvant mexanikasi haqida tushuncha
Kvant mexanikasi haqida tushuncha
Bizga ma’lumki, yorug‘lik nuri dualizmga, ya’ni korpuskular
va to‘lqin xususiyatga egadir. 1924- yilda fransuz fizigi Lui Viktor
de-Broyl barcha mikrozarralar korpuskular xususiyatga ega bo‘-
lishi bilan birgalikda, to‘lqin xususiyatga ham ega bo‘ladi, gipo-
tezani ilgari surdi. Bunda u birincha marta fotonlar uchun topilgan
,