No‘monxo‘jayev A. S. (guruh rahbari); Fattohov M

n
E
R
n
hc
n
Rhc
E
n
 
 
(26.14)
Atomning eng kichik (minimal) energiyali holati uning 
asosiy
asosiy
asosiy
asosiy
asosiy
holati deyiladi. Asosiy holat
n 
=
1 ga mos keladi. (26.14) dan
R ni
topamiz va u ifodani 
n 
=
1 holat uchun yozamiz:
2
1
,
n
n
E
E
R
R
hc
hc
 
 
. (26.15)
(26.15) ifodadan Ridberg doimiysi atomning asosiy holat
energiyasini xarakterlovchi kattalik ekanligi ko‘rinadi.
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
[1] — 523—26- betlar,
[3]— 194—95- betlar,
[4] — 469—70- betlar,
[6] — 269- bet,
[5] — 440—42- betlar.
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
1. Sperktral seriyaga ta’rif bering.
2. Balmer tadjribada topgan formulani yozing va unga kiruvchi katta-
liklarning ahamiyatini tushuntiring.
3. Layman, Pashen, Breket, Pfund, Xemfri seriyalarining chegara-
larini ko‘rsating.
4. Balmerning umumlashgan formulasida 
m qanday qiymatlarni qabul
qiladi va bu qiymatlarga qarab vodorod atomining qanday spektral
seriyalarini hosil qilish mumkin?
5. Kombinatsion prinsip mazmunini va ahamiyatini tushuntiring.
6. Ridberg doimiysining fizik mazmuni nimadan iborat?
27-
27-
27-
27-
27- ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
Vodorod atomining Bor nazariyasi.
Vodorod atomining Bor nazariyasi.
Vodorod atomining Bor nazariyasi.
Vodorod atomining Bor nazariyasi.
Vodorod atomining Bor nazariyasi.
Vodorod atomining energetik stahlari diagrammasi.
Vodorod atomining energetik stahlari diagrammasi.
Vodorod atomining energetik stahlari diagrammasi.
Vodorod atomining energetik stahlari diagrammasi.
Vodorod atomining energetik stahlari diagrammasi.
Bor nazariyasining inqirozi
Bor nazariyasining inqirozi
Bor nazariyasining inqirozi
Bor nazariyasining inqirozi
Bor nazariyasining inqirozi
Bor o‘z postulatlarini eng oddiy atom sistemasi — vodorod
atomi nazariyasini yaratish uchun qo‘lladi. Asosiy vazifa vodorod
nurlanib chiqarayotgan elektromagnit to‘lqinlarining chastotalarini
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 2 3
bu yerda: 
e — elektron zaryadining moduli, r — elektrondan
yadrogacha bo‘lgan masofa (88- rasm). O‘zaro ta’sir etishayotgan
zarralarning zaryadlari qarama-qarshi ishorali bo‘lganligi uchun
potensial energiya manfiy bo‘ladi.
Atomning to‘liq 
E energiyasi, Nyuton mexanikasiga muvofiq,
kinetik va potensial energiyalarning yig‘indisiga teng:
2
2
0
.
2
4
m
e
E
r



v
(27.2)
Kulon kuchi orbitadagi eletkronga markazga intilma tezlanish
beradi. Shuning uchun
2
2
2
2
2
0
0
yoki
.
4
4
m
e
e
mr
r
r




v
v
(27.3)
Òezlikning bu munosabatdan topilgan qiymatini (27.2)
formulaga qo‘yib quyidagini olamiz:
2
0
.
8
e
r
E
 

(27.4)
Klassik mexanikaga ko‘ra, orbitaning radiusi ixtiyoriy qiymatlar
qabul qilishi mumkin. Binobarin, energiya ham ixtiyoriy qiymatlar
qabul qilishi mumkin.
Biroq, Borning birinchi postulatiga muvofiq, energiya faqat
aniq 
E
n
qiymatlarnigina qabul qilishi mumkin. Shuning uchun
(27.4) formulaga muvofiq, vodorod atomida orbitalarning radiuslari
ham ixtiyoriy bo‘la olmaydi. Borning uchinchi postulati orbitalarning
mumkin bo‘lgan radiuslarini va shunga mos holda atomda ener-
giyaning mumkin bo‘lgan qiymatlarini aniqlaydi. Uning yordamida
88- rasm.
88- rasm.
88- rasm.
88- rasm.
88- rasm.
Ze
r
topishdan iborat edi. Ularni ikkinchi
postulatdan foydalanib topish mumkin,
biroq buning uchun atom energiya-
sining stasionar qiymatlarini aniqlash
qoidasini topish kerak edi. Bor eng
oddiy doiraviy orbitlarni tekshirdi. Vo-
dorod atomidagi elektronning yadro
bilan o‘zaro ta’sir potensial energiyasi
quyidagi formula bilan aniqlanadi:
2
0
4
,