|
6. 8. Uyumdi isletiw procesin intensivlestiriw hám qatlamlardin' neft berealiwshilig'in asırıw texnologiyaları
Házirgi waqıtta drenajlanbagan qatlamlardan hám suw menen iyellenbegen qatlamlar aralıǵindaǵı qaldıq neft rezervleri jaqsı úyrenilgen.
Ótkerilgen izertlew nátiyjelerin analiz etetuǵın bolsaq, qaldıq neft rezervleri túrleri boyicha muǵdarlıq tárepten tómendegishe formada bólistirilgen bolıp tabıladı[38].
1) kem ótkezgish qatlamlar aralıǵinda hám suw iyellenbegen uchastkalarda qalǵan neftler - 27%;
2)pútin qatlamlardıń o'tirip qalǵan zonalarindagi neft -19 %;
3) linzalarda hám ótkerilmeytuǵın ekranlarda, qudıqlar menen ashılmaǵan orınlardaǵı qaldıq neftler - 24 %;
4)kapillyar uslanǵan hám perdeli neftler -30 %.
Qaldıq neftlerdin' bir bólegi (1, 2, 3 punktlerde) islenetuǵın qatlamnıń joqarı dárejede makro birligi ornına hám o'tirip qalǵan zonalarda suw aydaw processinde iyellenbegen, qatlamlar daǵı suyıqlıqtıń aǵımı menen qálipleskenligi hám de qaldıq neftlerdin' 70 %-ini shólkemlestirip, neftberealiwshiliqti asırıwdaǵı tiykarǵı rezerv esaplanadı.
Qatlamnıń bunday bóleginde neftberealiwshiliqti asırıw ushın ámeldegi sistemanı jetilistiriw hám texnologiyalıq islenbeler tiykarında qatlamlardı neftberealiwshilig'in asırıwda gidrodinamik usıllardı qóllaw kerek.
Kánlerden qaldıq neftlerdi alıwda bir qatar málim bolǵan usıllar (“Kebirtanneftgaz” MChSh, “Muborakneftgaz” MChShga qarasli kánlerde) qatlamǵa qayta islew, suw aydaw, qayta perforatsiya jumısların ámelge asırıw, gidravlik jarıw, qaptal stvollarin qırqıw hám gorizontal qudıqlardı burǵılaw, radial burǵılaw jumısların aparıw sıyaqlılar (Radial burǵılaw arqalı onimdar qatlamlardı drenajlastiriw “Muborakneftgaz” MChShga qaraslı kánlerde joqarı nátiyjelililikke erisilgen ) qollanılıp atır.
Neftdin' qalǵan bólegi suw basqan kollektorlarda mikro birdeylik ornına qatlamda qaladı. Bunday sharayattaǵı qaldıq neftdi qazip alıw ushın hár túrlı túrdegi fizikalıq hám fizikalıq-ximiyalıq processlerdi ámelge asırıw qollanıladı. Tábiy sharayatlarda suw basqan zonalarda qaldıq neft bir waqittiń ózinde hár túrlı jaǵdaylarda jaylasqan boladı. Suw bastırılǵannan keyin qatlamniń zonalarında qaldıq neftdin' bólistiriliw xarakteri geweklik keńisliginin' dúzilisine hám fizikalıq ximiyalıq ózgesheliklerin keńislikler menen kesilisiw (ushırasıw ) jaǵdayına baylanıslı.
Egerde qattı keńisliktiń sırtı anıq gidrofilli (ıǵalanıw múyeshi 300 den kishi), neft tamshıları kórinisinde, geweklik keńisliklerinde jabılǵan kóriniste qaladı. Bunday tamshı kórinisindegi neftdi taw jinsin toyindirip qısıw, pútin hám taw jinsi menen eritiw, iri gewekliklerge aylandırıw arqalı qısıp shıǵarıw múmkin boladı.
Egerde gewekli ortalıq azmaz gidrofob bolsa, ol jaǵdayda qaldıq neft gewekliklerde gidrofobli uchastkalarda perdeler kórinisinde qaladı. Gidrofobli sırtındaǵı iri gewekliktegi neftdin' perdesi neft globullarina qoyiladi.
Gidrofobli kollektorlarda (ıǵalanıw múyeshi 90 0 den úlken) baylanısqan suw birinshiden uzlukli bólistirilgen hám eń iri gewekliklerdi iyeleydi. Suw bastırılǵanda bastırıp kirgen suw baylanısqan suw menen aralasadı, iri geweklik kanallarında qaladı. Qaldıq neft bolsa kishi ólshem degi gewekliklerde qaladı.
Qayta islew processinde neftdin' ózgesheligin ózgertiw awirlastiriliwina qaray júz beredı. Qaldıq neftdi qazip alıw processinde kánlerdi islew maǵlıwmatlarınan sol zat belgili boladi, islew processinde neftdin awirlasiwi, isletiw processinde qatlam basımınıń tómenlewi hám neftdi gazsızleniwinde quramınan jeńil fraktsiyalardin' joǵatılıwı hám de neftge aydalgan suw yamasa qatlam suwi menen oksidleniwi nátiyjesinde júz beredı. Bunnan tısqarı uyumnin' tereń jaylarındaǵı eń shettegi shegara zonalarında jaylasqan awir neftlerdi jılısıwı da júz beriwı múmkin.
Kánlerdi isletiw processinde sonday jaǵdaylar da ushiraydi, isletiw processinde neftdin' salıstırma salmaǵınıń esabına tig'izlig'inin' azayıwı da ushraydı. Neftdin' onimdar qatlamınıń bir shegarasında, eń tómen ótkizgish qatlamshalardin' bar ekenligi, usınıń menen birgelikte joqarı quram daǵı ılayli materiallli qumtasli qatlamshalar neftge salıstırǵanda kishi tıǵızlıqqa iye boladı.
Isletiw processinde neft aǵımı eń úlken geweklikke iye bolǵan qatlamlarda formalanadi, qaysıdur biri aldınlaw islenedi hám jeterli úlken bahada qudıq tubi basımı tómenlep jaman ótkeriwshi qatlamlardan aǵımdı ózine tartadı. Qatlamda neftdin' ózgesheliklerin ózgeriwine qatlamǵa aydalgan suw da tásir etedi. Sol sebepli suw basqan zonalardag'i neftdin' qasiyetinen parıq etedi.
Neftdin' kislorod penen oksidleniwi, suwdaǵı quramı hám de fraktsiyalarga ajıralıwında qaldıq neftdin' qasiyetinin' jamanlasıwı suw menen zonalı juwıw múddetiniń úlkenligine baylanıslı boladı.
Sonday etip, ámeldegi bolǵan maǵlıwmatlarǵa tıykarlanıp, sonı tastıyıqlaw múmkin, qaldıq neftning ózgesheligi, qazip alınatuǵın neftdin' ózgesheliginen ámelde parıq etedi. Qaldıq neftlerdi alıwdın' texnologiyasın jetilistiriw neftberiwshen'likti asırıwdaǵı hámme belgili bolǵan usıllardı jaqsılaw hám suw basqan zonalardaǵı qaldıq neftlerdi mobilizatsiya qılıw máseleleri búgingi kúnniń aktual máselesi bolıp tabıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
