Neftberiwshen'likti asırıwda tásir etiw ob'ektlerin tańlaw kriteryaları

6. 1. Neftberiwshen'likti asırıwda tásir etiw ob'ektlerin tańlaw kriteryaları

Sanaat sınawi basqıshında qatlamlardıń neft beriwshen'ligin asırıwda hám sanaat usılların izertlew processinde ahmiyetli máseleler payda boladı. Neftberiwshen'likti asiriw usılların qóllawda ekonomikalıq joǵaltiwlardin' kórsetkishi sezilerli bolıp tabıladı, ápiwayı suw aydaw yamasa so'niw rejiminde islewge salıstırǵanda olardın' ámelge asırıw ǵárejetleri joqarı bolıp tabıladı.

Jaqsı usıldı tańlaw ushın hár qanday ka'nde bir neshe usıllar qollanıladı hám tómendegilerdi biliw zárúr bolıp tabıladı:

- qatlamlardıń neftge toying'anlig'i yamasa olardıń so'niw dárejesi, suwlaniwi;

- neft hám qatlam suwinin' ózgeshelikleri - jabısqaqlıq, altınkukirt muǵdarı, parafin, asfalten, smola, duzlar ;

- kollektor jáne onıń ózgeshelikleri - qumtas, alevrolit, hák tas, ótkizgishlik, qalıńlıq qatlamnıń hár túrlılıǵı, úzilisler, bóliniw, tereńligi, salıstırma ju'zesı, elementler quramı, gilligi, duzdıń quramı ;

- burg'ilangan qudıqlardın' jaylasıwı hám texnikalıq jaǵdayları : material -texnikalıq qurallardıń bar ekenligi, olardıń sapası, xarakteristikası hám bahası ;

- neftdi satıw bahası ;

- neft qazib alıwdı ko'beytiw hám tutınıwı.

Búgingi kúnde qatlamlardın' neftberiwshen'ligin asırıw usılları boyinsha júdá kóp izertlewler hám tájiriybe sanaat sınawları ótkerilgen bolıp, jeterli dárejede keń bilimler tóplanǵan, muǵdarı hám kriteryaları tuwrısında mag'liwmatlar jeterlishe, qatlamda neftdi, suwdı hám qatlamlardın' ózgesheliklerin xarakteristikalaytuǵın maǵlıwmatlar jıynalǵan bolıp tabıladı.

1. Gaz shapkası. Hámme usıllar ushın tábiy yamasa jasalma joqarı gazǵa toying'anliqtin' qatlamnıń qaysı bóleginde bar ekenligi qolaysızlıq tuwdıradı, sebebi aydalatug'in jumısshı agentlerdiń ótkizgishligi 50-100 marte joqarı ótkizgishlikke iye bolǵan gaz bólegine umtiladi, nátiyjede jumısshı agentlerdiń nátiyjesiz sarıplanıwı júz beredı.

2. Qatlamlardıń neftge toying'anlig'i. Neftli qatlamlar joqarı dárejede suwǵa toying'an bolǵanda (70-75 % ten úlken) neftberiwshen'likti asırıwda belgili bolǵan hámme usıllardı ekonomikalıq sebeplerge muwapıq qollap bolmaydı, qımbat bolǵan agentlerdi sig'iliwshan'liq qasiyetinen bar jog'i 25-30 % ke paydalanıladı, qalǵan bólegi bolsa qatlamnıń suwǵa toyingan bólegine paydasız sarplanadı. Kóplegen usıllar (qatlam ishinde janıw, puw menen sig'iw, SFM menen suw aydaw ) qatlamnıń neftge toying'anligi 50% kishi bolǵanda sarplanatuǵın qurallardın' ozin qaplamawi sebepli qollanilmaydi.

3. Qatlamlardıń jarıqlıǵı. Qatlamlardıń ótkizgishliginiń hár túrlılıǵı qımbat bahalı jumısshı agentlerdi tez qazip alıwshı qudıqlarǵa jarıp kiriwge alıp keledi hám olardan tejewsiz halda paydalanıladı.

4. Aktiv suw napor rejimi. Neft úyimleri aktiv tábiy suw napor rejiminde isletilgende (ádetde ólshemleri boyicha úyim úlken emes, qatlamlar joqarı o'nimdarli hám neftdin' jabısqaqlıǵı kishi bolǵanda ), qatlamnin' qaldıq neftke toying'anlig'i (25-30% ten kishi) kishi bolǵanda shegara yamasa túpkilikli qatlam suwinin' sig'iliwshan'liq qasiyeti esabına suw aydaw usılında qatlamlar joqarı kórsetkishde iyelenedi. Bunday sharayatta neftberiwshen'likti asırıwdaǵı usıllardı qóllaw quramalılasadı, sebebi qatlamnıń tómen qaldıq neftke toying'anlig'i kóplegen usıllardı qóllawdı shegaralaydı. Jumısshı agentler shegaradan sırtda jaylasqan qudıqlar arqalı aydalg'anda, agentlerdin' joǵatılıwına, ishki shegara daǵı qudıqlar arqalı aydalg'anda - nátiyjelililik tómenlep ketedi.

5. Neftdin' jabısqaqlıǵı. Bul eń kúshli faktor bolıp, kóplegen jaǵdaylarda ekonomikalıq kriteryası boyinsha sheshiwshi jaǵday esaplanadı. Ápiwayı suw aydaw arqalı hámme fizikalıq-ximiyalıq usıllar neftdin' jabısqaqlıǵı 25-30 mPa∙s dan kishi bolǵanda ekonomikalıq tárepten ózin aqlaǵan. Polimerli suw aydaw joqarı jabısqaqlı (100-150 mPa∙s) joqarı ótkizgish qatlamlarda qollanıladı. Íssılıq usıllardı joqarı jabısqaqlı neftlerde qóllaw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı, sebebi bunday jaǵdayda qollanılǵanda jabısqaqlıqtı kemeytiriwde joqarı nátiyjege erisiledi. Biraq neftdin' jabısqaqlıǵı 500-1000 mPa∙s. dan joqarı bolǵanda ápiwayı texnologiya boyinsha ıssılıq usılları qollanılǵanda paydasız bolıp qaladı. Bunday joqarı jabısqaqlı neft kánlerinde qudıqlardıń tori júdá tıǵız boladı (1÷2 ga/qud) hám úlken ǵárejetler menen baylanıslı bolǵanlıǵı ushın energiya sarpı hámme waqıtda da ekonomikalıq tárepten ózin aqlay almaydı.

6. Suwdiń qattılıǵı hám duzlilig'i. Hámme túrdegi fizikalıq-ximiyalıq usıllar qatlamniń neft beriwshen'ligin asırıwda qollanılǵanda joqarı duzliliq hám ásirese qatlam suwinin' quramında kaltsiy hám magniy duzları bolǵanda, eritpelerdi tayarlawda duzlardan paydalanilg'anda nátiyjelilik keskin tómenlep ketedi.

Bunnan tısqarı hár qanday ximiyalıq ónimlerden eritpe tayarlanǵanda suwdiń quramındaǵı kislorod hám biorganizmlardi joq qiliw, qatlamda vodorod sulfidinin' payda bolıw sharayatın saplastiriw zárúr, sebebi keyinirek úskenelerde korroziya jaǵdayın keltirip shig'armawi kerek. Íssılıq usıllarında suwdiń bunday qasiyeti hesh qanday áhmiyetke iye emes, biraq puw generatorlarında puw tayarlaw ushın taza jumsaq kislorod bolmaǵan suw talap etiledi.

7. Kollektorlardıń gilligi. Neftlilik qatlamlarında (10% ten kóp) gildin' muǵdarı joqarı bolǵanda qatlamlardıń neft beriwshen'ligin kóbeytiwde qollanılatuǵın hámme usıllardı qóllaw qarsı kórsetilgen. Qatlamlarda gildin' muǵdarı joqarı bolǵanda fizikalıq-ximiyalıq usıllar qollanılǵanda nátiyjelilik tómen boladı, sebebi ximiyalıq ónimlerdiń adsorbtsiyasi júz beredı. Ximiyalıq reagentlerdin' adsorbtsiyasi geweklik ortalıǵınıń salıstırma ju'zesine proportsional boladı.

Bunıń nátiyjesinde ximiyalıq ónimler eritpeden tómenge sho'gedi, aydawshı qudıqlar diywalinıń átirapına otiradi, qatlam daǵı neftdin' tiykarǵı bólegi azaytilg'an eritpeler menen sig'iladi.

Íssılıq usılları joqarı gilli kollektorlarda qollanılǵanda, giller taw jınıslarınıń cementleytuǵın material esaplanadı, qatlamlardı konsolidatsiyasinin' buzılıwina alıp keledi hám qazip alıwshı qudıqlarǵa úlken muǵdardaǵı qumdı alıp shıǵadı.

Jaqsı usıllardı jaratıw kóp variantlı másele bolıp, arnawlı, anıq úyreniw hám texnikalıq ekonomikalıq analizdiń shegaraları hám bir pútin máseleleri sheshiledi.