|
6. 11. Qatlamlardıń neft berealiwshanlig'in asırıwdıń belgili usılları
Alıp barılǵan analizler hám izertlewler tolıq bolmaǵan drenajlar, qatlamlarǵa suw aydaw hám neftdi suw menen sig'w jumıslarınıń jaǵdayları sonı kórsetedi, ol yamasa bul tosiqlardi jawıp neft alıwdı asırıwdı támiyinlew, qatlamda uslanıp qalǵan neftge tásir etiw, qatlamnıń ózgesheliklerin ózgertiw hám qatlamǵa bastiriliwshi agentlerdi tańlaw neft berealiwshiliqti asırıwdıń málim usılları bolıp tabıladı.
neft berealiwshiliqti asırıw boyinsha júdá kóplegen ilimiy jumıslar, avtorlıq, patentler alınǵan bolıp, olardıń da ámeliy payda beriwi shegaralanǵan bolıp tabıladı. Bularǵa tómendegiler kiredi:
- ónimlerdi bahası qollanılǵan usıl boyinsha joqarı baxada, defitsit hám tag'i basqa;
- ekologiyalıq qáwiplilik, qatlamdı nuqsanlı ózgerislerge alıp keliwi;
-usınıs etilgen texnologiyanı tábiy sharayatta qóllawdın' quramalılıǵı.
Neft kánlerin islew usılları dástúriy (tábiy rejimlerge, suw aydaw, qatlamǵa suw bastırıp basımdı saqlap turıw ) hám qatlamdı neft berealiwshan'lig'in asırıw usılları, jańa dereklerde jańa islew usılı yamasa ólshemshi usıllar dep ataladı. Qatlamǵa ıssılıq usılı menen tásir etiw usılı da jańa usıl esaplanıp, biraq dástúriy usıl sıyaqlı 1930 jıllardan baslap qollanılǵan.
Íssılıq tásiri usılın qollanıwı joqarı jabısqaqlıqqa iye bolǵan (“Jarqurg'onneft” OAJ qarawindag'i kánlerge tiyisli bolıp tabıladı) kánlerde qollanilip, ol neftberealiwshiliqti asırıw usılı emes, bálkim usılı dep ataladı.
Dástúriy usılda neft kánlerin islew keyinirek qatlamniń neftberealiwshanlig'in asırıw usılı esaplanıp, erisiw natiyjeliligi, neftni sig'ıw sharayatların támiyinlew jaǵdaylarına baylanıslı halda tómendegi 4 gruppaǵa bo'linedi:
1) fizikalıq-ximiyalıq ; 2) gazlı ; 3) ıssılıq ; 4) basqa - neordinor texnikalıq sebeplerde paydalanıwǵa hám quramalı jumısshı agentlerden paydalanıwǵa tiykarlanǵan bolıp tabıladı.
Fizikalıq - ximiyalıq túrde tásir etiwge mitsellyar, sıltılı, mikrobiologik hám polimerli qospalardı, SFM larni, duzli kislota hám de taǵı basqa ximiyalıq elementlerdı qóllaw kiredi.
Házirgi waqıtta bunday usılǵa qudıq tubi zonasın islew sistemasın ajıratıw múmkin. Sırt el ámeliyatında fizikalıq - ximiyalıq usılǵa - polimerli, sıltılı hám mitsellyarli suw aydawlar kiredi.
Gaz usılında - eki oksidli uglerod hám uglevodorodli gazdan, azot hám túrli gazlardan paydalanıw kiredi. Íssılıq yamasa qizdırıw usıllarında islew usılı puw aydaw (toqtawsiz choyakli, puw - qudıq tubi átirapın islew ushın ), qatlam ishinde janiw, ıssı suw aydaw.
Basqa usıllar keń qollanılǵanı ushın mikrobiologik tolqinli hám elektromagnitlı tásir etiw, yadroliq partlatiw usıllarınıń qollanılıwı házirgi waqıtta kán sharayatlarında jedel úyrenilmekde hám izertlewler alıp barılmaqta.
Málim usıllar yaǵnıy neftberealiwshiliqti asırıwdıń klassifikaciyaların ózgertiwge, sig'iwǵa hám neft qatlamında basımdı saqlap turıwǵa tiykarlanǵan bolıp tabıladı:
- neft hám sig'iwshı agentler shegarasında fazalar aralıǵinda tartısıwdı tómenletiw;
- sig'iwshı hám sig'iliwshi flyuidlardi háreketleniw koefficientlerdi (neft jabısqaqlıǵı yamasa sig'iwshi agenttiń háreketshen'ligin) tómenletiw;
- neft rezervlerin konsolidatsiyasi ushın qatlam daǵı neft, suw hám gazdı qayta bólistiriw.
Juwmaq
Búgingi kúnde qatlamlardı neftberealiwshanlig'in asırıw usılları boyinsha júdá kóp izertlewler hám tájiriybe sanaat sınaqları ótkerilgen bolıp, jeterli dárejede keń bilimler tóplanǵan, muǵdarı hám kriteryaları tuwrısında tusinikler jeterli, qatlamda neftdi, suwdı hám qatlamlardı ózgesheliklerin xarakteristikalaytuǵın maǵlıwmatlar jıynalǵan bolıp tabıladı.
Qatlamǵa suw gazlı usılda tásir etiw usıli neft úyimlerine suw aydaw texnologiyasın qollanılıwıǵa shekem shekem neftdi gaz benen sig'iw tolıq ekonomikalıq tárepten ózin aqlaǵan, qaysıdur qudıqlardı debitin saqlap turıw hám qıya jaylasqan qatlamlardı neft beriwshen'ligin suyultirilgan gaz rejimine salıstırǵanda 5-10% asıradı, tik qıya jaylasqan qatlamlarda 15-20% ga asıradı.
Qatlamǵa uglevodorod kislotalı suw aydaw usılı karbonat angidrit (CO2) gazına tiykarlanǵan bolıp, neftdi eritib onıń kólemin keńeytiredi hám jabısqaqlıǵın azaytadı, basqa tárepten bolsa suwda eriydi jáne onıń jabısqaqlıǵın asıradı. Sonday etip, CO2 neftda hám suwda erip neftdi (k/μn) hám suwdı (k/μm) hareketin teńlestiredi, sig'iw hám qamrap aliw koefficiyentin kúsheytiw esabına kóbirek neft alıw ushın sharayat tuwdıradı. Bunnan tısqarı qudıq tubine tásir etiwdiń bir neshe usılları da kórip shıǵılǵan.
Qadaǵalaw sorawları
1.Neftberealiwshiliqti asırıw ushın ob'ektler qanday saylanadı?
2. Qatlamdıń neftga to'yinganligi degende neni túsinesiz?
3. Qatlamǵa suw-gazlı usılda tásir etiw texnologiyasına anıqlama beriń?
4.Qatlamǵa suyultirilg'an uglevodorodlar qanday aydaladi?
5. CO2 ni qatlamǵa aydawdın' jetiskenligi?
6. Mitsellyar eritpelerdi qollanıw texnologiyasına anıqlama berin'?
7. Mikrobiologik usıldı qóllaw izbe-izligin anıqlama berń?
8. Neftberealiwshiliqti asırıwdın' potensial múmkinshilikleri?
Do'stlaringiz bilan baham: | 
