|
6. 4. Mitsellyar polimerli suw aydaw usıllarınin' qollanılıwı
Bul usıldıń tiykarǵı mánisi neftdin' (k/mn) hám sig'iwshı agenttiń (k/ms. a.) ha'reketın teńlestirip, qatlamǵa tásir etip, qamtıp alıwdı kúsheytiw menen xarakterlenedi. Onıń ushın joqarı molekulalı ximiyalıq reagent polimerde eritiledi (poliakrilamid), ol júdá kishi kontsentratsiyada da suwdiń jabısqaqlıǵın sezilerli dárejedi asıradı, hareketshen'ligin bolsa paseytedi. Poliakrilomid din' eritpe degi kontsentratsiyası 0, 01-0, 1% bolǵanda, onıń jabısqaqlıǵı 3-4 mPa. S ge shekem asadı. Bunday kórsetkishde jabisqaqliq asqanda neft hám qatlam daǵı suwdiń jabısqaqlıq koefficientlerin azaytadı, jabısqaqlıqtıń yamasa qatlamnin' hár túrlılıǵı sebepli, suwdiń qazib alıwshı qudıqqa jarıp kiriwin azaytadı. Polimerli eritpeler geweklik ortalıǵı arqalı filtratsiyalanıw processinde rezervlik jabısqaqlıqtı iyeleydi, viskozimetr ásbapı menen o'lshengen - jabısqaqlıq kórsetkishinen 10 -20 ret joqarı bolıwı múmkin. Sol sebepli polimerli eritpeler hár túrlı jınslı qatlamlarda yamasa joqarı jabısqaqlı neftlerde qollanılǵanda olardıń qamtıp alıw kórsetkishi joqari nátiyjeli boladı.
Bunnan tısqarı polimerli eritpeler joqarı jabısqaqlıqqa ıye boliwi menen birgelikte tek neftdi jaqsı siqpasdan geweklik ortalıǵındaǵı perdeli qatlam suwin da sig'ip shıǵaradı. Polimerli eritpeler taw jinsi hám cementlashgan elementları menen hám de geweklik ortalıǵınıń maydan sırtına sho'gedi hám kapillyar kanallardı bekitedi yamasa geweklik ortalıǵınan suwdın' filtratsiya bolıwın jamanlastıradı.
Polimerli eritpeler joqarı ótkizgish qatlamlarǵa juda jaqsi kirip baradı, nátiyjede eritpeniń jabısqaqlıǵınin' asıwı hám ortalıqtıń ótkizgishligi azayıwınıń eki nátiyjesin ornına suw bastırılǵanda, qatlamdı qamtıp alıwı esabına suyıqlıq aǵıslarınıń dinamikalıq hár túrlılıǵı ámelde azayadı.
Ámelde polimer eritpeler geweklik kóleminiń 40 -50% ólsheminde jıyekli kóriniste qollanıladı. Jıyeklerdiń ólshemleri eritpeniń kontsentratsiyası hám polimerdin' túri, qatlamnin' hár túrlıliginen (bir tekli emes), geweklik ortalıǵınıń hár túrlılıginen hám qatlam suwınıń duzliliq quramınan kelip shıǵıp saylanadı. Polimer eritpeleri qatlamnıń duzli suwlari menen birgelikte jıljıǵanda (ko'shgende) eritpeniń strukturası (molekulası ) bóleklenedi jáne onıń jabısqaqlıǵı pa'seyedi.
Suwdiń minerallıǵı joqarı bolǵanda eritpeniń kontsentratsiyası odan 2-3 ret joqarı bolıwı kerek. Jıyekler daslep quyiqlasqan suw menen keyin bolsa ápiwayı suw menen jıljıydı. Polimerli suw aydaw qatlamniń neft berealiwshan'lig'in asırıwda eń perspektivalı usıl esaplanadı. Sol sebepli onıń qollanılıw tarawı ken' bolıp tabıladı. Lekin bul usıl úlken kemshilikke iye bolǵanlıǵı ushın onıń keń kólemde qollanılıwı shegaralang'an bolıp tabıladı. Bul usıldıń tiykarǵı kemshiligi jabısqaqlıqtın' keskin asıwı esabina aydawshı qudıqlardıń onimdarlig'i da keskin azayadı. Sol sebepli hámme waqıtda da polimer molekulaları strukturasınin' bólekleniwin aydaw basımın asırıw esabına toltırıp bolmaydı. Suwlı eritpe degi polimer molekulaların hár túrlı faktorlar tásir etiwi nátiyjesinde olardıń strukturası tiklep bolmas dárejede buziladı. Strukturanıń buziliwı polimerdin' molekulyar massasın azaytadı, quyuqlasiw qasiyeti esabina bolsa onın' qısıwshı agent retinde nátiyjeli qollanılıwınıń tiykarı bolıp tabıladı.
Strukturanı buzıw -ximiyalıq, ıssı, mexanik hám mikrobiologik usıllarda ámelge asıriladı. Ximiyalıq usılda strukturanı buzıw hawa kislorodın polimer molekulaları menen óz-ara reakciyası processinde júz beredı. Sol sebepli polimer eritpesin tayarlawda paydalanilatuǵın suwdiń quramında kislorod bolmawi kerek. Temperatura 130 oSdan joqarı bolǵanda ıssılıq tásirinde strukturanın' bólekleniwi júz beredı. Polimerli eritpeler trubalar, nasoslar arqalı hám qudıq tubi zonasında úlken tezlikte háreketlengende polimer makromolekulalarinin' mexanik bólekleniwi júz beredı. Aerobli bakteriyalar suw menen qatlamǵa bastırılǵanda neft oksidlenedi jáne onıń ornına polimer molekulalarınıń mikrobiologik buziliwi juz beredı. Sol sebepli tereń jaylasqan qatlamlarda, kem ótkizgish jatqiziqli kollektorlarda hám joqarı temperaturalı qatlamlarda polimerli eritpelerden paydalanıwdıń múmkinshiligi joq. Sońǵı basqıshda isletilinip atırǵan kánlerde hám joqarı quramlı duzli qatlamlarda bul usıldı qóllaw kem nátiyjeli bolıp tabıladı.
Sanaat kóleminde polimer eritpelerin qóllawda jetilisken, isenimli hám isletiwde ápiwayı bolǵan apparatlar hám tayarlaw ushın tuwrı keletuǵın suwdin' bolıwı talap etiledi. Biraq bunday texnikalıq máseleler tolıq sheshilmegen, ásirese suwdı tayarlaw.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
