|
Тадбиркорлик
– ўз мулкий жавобгарлиги остида ва фойда олиш учун таваккал қилган ҳолда тадбиркорлик субъектлари Билан амалга ошириладиган ташаббускор фаолият.
Ўз бизнесини мустақил очиш учун кўплаб турли сабаблар мавжуд: мустақил
қарор қабул қилиш, эркин ва мустақил бўлиш, катта муваффақиятларга эришиш нияти ёки ишсиз қолмаслик ҳоҳиши.
Ўз бизнесини яратиш – бу жуда мураккаб ва қийин иш, бу жараённи сиз
ўзингиз босиб ўтасиз. Биз эса фақат бир неча маслаҳат ва таклифлар беришимиз ҳамда назарий асос билан таништиришимиз мумкин, холос.
Тадбиркор бўлиш – маблағ топиш, ташкиллаштириш, бошқариш, уларни
сарфлаш, таваккал қилиш ва жавоб бериш, яъни ноаниқ шароитларда мустақил қарор қабул қилиш ҳамда бунга шахсан жавоб бериш.
Тадбиркор бўлиш – бу оғир, шу билан бир қаторда қониқиш ва сезиларли
миқдордаги фойда келтирадиган меҳнат. Сизнинг ишингиз ўзингиздан жиддий масъулият ва жуда кўп вақтни талаб этади, бироқ шу билан бирга сизга тўла эркинликни ҳадя этади.
Буларнинг барчасини амалга ошира олиш учун, сиз бир қатор фазилат ва
кўникмаларга эга бўлишингиз керак. Сиз уларнинг айримларига эгасиз, қолганларини эса тинимсиз шуғулланиш ҳамда машқлар ёрдамида эгаллайсиз
3-Slayd
Место для формулы.
4 -Slayd
5-Slayd
5-Ilova
T oifalash jadvali (Eekspert varag’i)
REJA:
1. Tadbirkorlik tushunchasi
2. Tadbirkorlikning jamiyat uchun muhimligi
3. Biznesdagi tadbirkorlik bilan bog’liq qo’lga kiritilgan yutuqlar va yo’qotishlar
Иқтисодиёт фанида тадбиркорлик фаолиятига доир дастлабки тадқиқотлар ХVIII асрда Р. Контилон, А. Тюрго, Ф. Кене, А. Смит ва Ж.Б. Сеи асарларида амалга оширила бошланди. Бироқ ҳозирга қадар жамоатчилик фикрида
«тадбиркорлик» тушунчасининг кўп маънолилиги сақланиб қолмоқда. Кўпинча илмий адабиётларда ушбу тушунча ҳақида, у фавқулодда ҳодисанинг иқтисодий, ташкилий ва руҳий тавсифлари тўпламидан иборат, деган тасаввурлар мавжуд.
Дастлабки босқичларда тадбиркорликнинг енг муҳим аломати бирон-бир шахс - тадбиркор фаолиятининг фойдали ёки зарарлилигини белгиловчи ноаниқлик омили сифатида баҳоланган. Тадбиркорликнинг ижтимоий- иқтисодий вазифаси турли бозорларда талаб билан таклиф орасида мувозанат ўрнатишга доир такомиллик фаолиятидан иборат деб тан олинган.
Кейинчалик «сармоя егаси» ва «тадбиркор» тушунчалари бир-биридан фарқлана бошланди. Тадбиркор сармояни муомалада юритишни, кўпайиб боришини таъминлайди ва бу борада у «венчур» сармоядор, яъни жалб қилинган молиявий маблағларни усталик билан тасарруф етувчи шахс сифатида ишни юритиб юборишга ўз ғоялари, билими ва кўникмаларини татбиқ қилиб, кўп фойда олиш мақсадида ўша маблағларни таваккал ишларга сарфлайди.
«Бизнес» сўзи инглизча бўлиб, у тадбиркорлик фаолияти ёки бошқача сўз билан айтганда, кишиларни фойда олишга қаратилган тадбиркорлик фаолиятидир.
«Бизнесмен» (тадбиркор) атамаси биринчи маротаба Англия иқтисодиётида ХVIII асрда пайдо бўлиб, у «мулк егаси» деган маънони билдиради. Жумладан, Адам Смит тадбиркорни мулк егаси сифатида таърифлаб, уни фойда олиш учун қандайдир тижорат ғоясини амалга ошириш мақсадида иқтисодий таваккалчиликка борадиган кишидир, деб таъкидлайди. Тадбиркорнинг ўзи, ўз ишини режалаштиради, ишлаб
чиқаришни ташкил етади, маҳсулотни сотади ва олган даромадига ўзи хўжайинлик қилади.
Бизнес - бу аввало, ишлаб чиқаришни ташкил етиш, иқтисодий фаолият ва муносабатлар, ҳаётнинг ўзи, сўнгра эса пул ишлаш демакдир. «Бизнес» ибораси хорижий сўз экан, у бутун дунё бўйича тарқалган, ундан барча мамлакатларда фойдаланадилар. Ўзбек тилида эса бизнес сўзи тадбиркорлик, бизнесмен эса тадбиркор демакдир. Ўзбекча сўз хорижий сўзга тўғри келади, лекин унга қўшимча маъно ҳам беради. Бу сўзлар ортида «иш», яъни иш билан шуғулланиш ёки корхона ташкил қилиш ётади. Шундай қилиб, бизнес
бу корхона ташкил қилиш демакдир (саноат корхонаси, савдо дўкони, хизмат кўрсатиш корхонаси, аудиторлик контораси, адвокат идораси, банк ва ҳ.к.). Демак, бизнес - бу йўқ нарсадан пул қилиш эмас, балки мураккаб ишлаб чиқаришни ёки хизмат кўрсатишни ташкил етиш демакдир. Тадбиркор - бу доимо ўз ишининг фидойиси, билимдонидир. Тадбиркорлик учун ўқиш керак, нафақат дастлабки пайтларда, балки тадбиркор бир умр ўқиши, изла- нишда бўлиши керак.
Тадбиркорлик бозор иқтисодиётига хос иқтисодий фаолиятдир. Бошқача айтганда, у муайян ижтимоий-иқтисодий натижага эришиш мақсадида товарлар ва хизматларни ишлаб чиқариш ва айирбошлашни ташкил этиш бўйича мулкдорларнинг ёки улар вакилларининг онгли ва мақсадли иқтисодий фаолиятидир.
Ўзбекистон Республикасининг «Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида»ги Қонунида тадбиркорлик фаолияти тушунчасига қуйидагича таъриф берилган: «Тадбиркорлик фаолияти (тадбиркорлик) тадбиркорлик фаолияти субйектлари томонидан қонун ҳужжатларига мувофиқ амалга ошириладиган, ўзи таваккал қилиб ва ўз мулкий жавобгарлиги остида даромад (фойда) олишга қаратилган ташаббускорлик фаолиятидир»1.
Тадбиркорликнинг моҳияти қуйидагилар орқали янада ойдинлашади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
