N. N. Azizxodjaeva tomonidan yozilgan bo‘lib, oliy maktab o‘qituvchilari pedagogik mahorati va pedagogik texnologiyalar zamonaviy muammolarini ochib beradi

ehtiyojlari 
doim o ‘sib borish xarakteriga ega. Ular nafaqat 
.Л ц |\-faoliyatini, balki m a’naviy va moddiy hayotni qamrab oladi. Bundan
45

---

kelib chiqadigan ziddiyatlar talaba shaxsining harakatga keltiruvchi kuchlari 
bo ‘lib xizmat qiladi.
Motivlar 
- bu ichki kuchlar b o ‘lib, ehtiyojlar bilan bog‘langan va u 
shaxsni belgili faoliyatga undaydi.
0 ‘smirlik davrining 
yo‘l-yo‘riqIari u 
yoki bu faoliyat turini amalga 
oshirishning ichki shayligidan iboratdir.
Maqsad 
shaxs uchun ahamiyatli bo ‘lgan predmetlar, hodisalar, vazifalar 
va obyektlarga yetishish bilan xarakterlanadi.
Shaxsning dunyoqarashi 
tabiat, jamiyat, insoniyatga b o ‘lgan e’tiqodlari, 
ilmiy qarashlari asosida yuzaga kelgan tizimdir. Dunyoqarash shaxsning botiniy 
holati, hayot> maqsadlari, qiziqishlari, munosabatlari, tutgan mavqelari 
bilan belgiianadi.
Demak, o ‘smirlik shaxsning shakllanishida m uhim davr hisoblanadi.
0 ‘smirlar va qizlar hayoti va faoliyatining yangi sharoiti, ulaming faol 
o ‘quv ijtim oiy, m eh n at faoliyatlari b o ‘lg‘usi m utaxassis shaxsining 
shakllanishida o ‘z ta ’sirini o ‘tkazadi. Nazariy bilimlaming oshib, muloqot 
d o ira sin in g kengayib, tu rm u sh ta jrib a la rin in g boyib b o rish i esa 
dunyoqarashning shakllanishiga ta ’sir etadi.
2.3. Talabaning aqliy faoliyat xususiyatlari
Pedagogika nazariyasida aqliy tarbiya shaxsni hayotga va mehnatga
tayyorlashning muhim jihati sifatida belgiianadi. Uning mohiyati shundaki,
intellektual faoliyatga qiziqish uyg‘otish, bilimlar bilan qurollanish, ularni
qo‘Iga kintish va amaliyotda qo‘Uash metodlari aqliy mehnat madaniyatini
joriy qilish orqali aql va bilish qobiliyatlariga rahbarlik qilishdir.
Pedagogika va psixologiyaga oid tadqiqotlarda aqliy tarbiya muammosini 
tushunish bo ‘yicha ikki muhim konsepsiya mavjud.
Ulardan bin 
o ‘qitish jarayonida kishilar tomonidan to ‘plangan va bir 
tizimga keltirilgan bilimlami egallashdan iboratdir. Bu qarash Platon davridan 
boshlab aksariyat falsafa va pedagogika namoyandalari tomonidan rivojlantirilgan 
(Ya.A.Komenskiy, Dj. Lokk, I.F.Gerbert va b.) Bu konsepsiya namoyandalari 
aqliy tarbiyani belgilashda insoniyatning ijtimoiy tajribasiga asoslandilar. Bu esa 
so‘zsiz bu konsepsiyaning ijobiy jihati edi. Lekin bu konsepsiyada ta ’lim 
oluvchilaming imkoniyatlari, so‘rovlari, qiziqishlari hisobga olinmagan edi.