N. B. Dilmurodov

Epitalamus
– 
epithalamus
– uchinchi miya qorinchasining tomirli qopqog‘i, 
epifiz va juft tugunchalardan tashkil topgan. Uchinchi miya qorinchasining tomirli 
qopqog‘i – 
tela chorioidea ventriculi cerebri tertiae
– tomirli chigal va miyaning 
yumshoq pardasining epitelial varag‘i burmasidan tuzilgan. Tomirli qopqoq ko‘rish 
do‘ngligi va ammon shoxi o‘rtasiga ponasimon tarzda kiradi va ularni tutamdan 
ajratib turadi. Qorinchalararo teshik orqali qopqoq miyaning yon qorinchasini 
tomirli chigali – 
plexus chorioideus ventriculi lateralis
ko‘rinishida miyaning yon 
qorinchasiga kiradi. 
Tomirli qopqoq epifiz oldida va qadoqsimon tananing orqasida epifiz usti 
bo‘rtma 
– recessus supraspinalis
hosil qiladi. 
Epifiz
– 
epiphysis 
– ichki sekretsiya 
bezi bo‘lib, noksimon shaklga ega, to‘rt tepalik bilan ko‘rish do‘ngligi o‘rtasidagi 
chuqurchada joylashadi. Ko‘rish do‘ngligi chuqurchasi – 
fossa thalami
ning 
chetlarida ko‘rish do‘ngligining oq tor miya hoshiyasi 
– striae medullaris 
ko‘rinib 
turadi. Unda yuganchaning juft tugunchasi – 
ganglion habenulae
joylashib, u 
keyinchalik yugancha – 
habenula
ga o‘tadi. Yuganchada epifiz birikib turadi. 
Gipotalamus
– 
hypothalamus
– ko‘rish do‘ngligining pastki tomonida 
joylashadi, uchinchi miya qorinchasi devorini hosil qiladi. Gipotalamusda kulrang 
do‘nglik, gipofiz va so‘rg‘ichsimon tana farqlanadi. Kulrang do‘nglik – 
tuber 
cinereum
– ko‘rish nervi kesishmasi orqasida katta miya oyoqchalari o‘rtasida 
joylashadi va vegetativ markaz bo‘lib xizmat qiladi. U ko‘rish do‘ngligi va hidlov 
miyasi bilan birikadi. Kulrang do‘nglikning o‘rta qismida uchinchi miya 
qorinchasining pastki devorini qayrilmasi ko‘rinishida voronka shokilasi 
– 
recessus infundibuli
joylashadi, voronka shokilasidan pastda kulrang do‘nglik nafis 
devorli voronka – 
infundibulum
hosil qiladi. 
Gipofiz
– 
hypophysis
– dumaloq tanacha shaklida, yuqoridan pastga tomon 
birmuncha siqilgan; unda uncha katta bo‘lmagan markaziy bo‘shliq bo‘lib, u 
uchinchi miya qorinchasi bilan qo‘shiladi. Gipofiz ichki sekretsiya bezi bo‘lib, bir 
qancha gormonlar ajratadi. U uch: miya, oraliq va bezli qismlarga bo‘linadi. 
So‘rg‘ichsimon tana – 
corpus mamillare
– kulrang do‘nglikning orqasida 
joylashadi. U tutam orqali hidlov miyasi, ko‘rish do‘ngligi va to‘rsimon tuzilmalar 
(substansiya) bilan bog‘lanadi.

---

Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari:
itlarda o‘ng va chap 
so‘rg‘ichsimon tana mavjud, boshqa qishloq xo‘jalik hayvonlarida u toq bo‘ladi. 
O‘rta miya
– 
mesencephalon
– katta miya oyoqchalari, to‘rt tepalik 
plastinkalari va qopqoqdan tashkil topgan. O‘rta miyaning bo‘shlig‘i silviev yoki 
miya suv yo‘li – 
aquaductus cerebri (Sylvii)
ga aylangan. Suv yo‘lining devorida 
markaziy kulrang modda joylashadi.