N. B. Dilmurodov

Qo‘shimcha jinsiy bezlar
siydik chiqarish kanalining tos qismiga ochiladi. 
Ularga pufakchasimon, prostata va piyozchasimon bezlar kiradi. 
Pufakchasimon bez
– 
glandulae vesiculares
– juft, yuzasi g‘adir-budir 
bo‘ladi. Siydik pufagi bo‘yinchasidan yuqori yon tomonlarda joylashadi. Tashqi 
tomondan muskul tolali qalin fibroz kapsula bilan qoplangan. Kapsuladan bezning 
ichkarisiga uni bo‘lakchalarga bo‘lib turadigan to‘siqlar kiradi. Pufakchasimon 
bezning bosh chiqaruv yo‘li urug‘ yo‘li bilan birga siydik-jinsiy kanaliga ochiladi. 
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari.
Ayg‘irda – pufakchasimon bez 
silliq yuzali noksimon xaltacha shakldagi ko‘rinishga ega. Xaltacha devori shilliq, 
muskul va zardob pardalardan tuzilgan. Shilliq pardasi bir qavatli silindrik epiteliy 
bilan qoplangan bo‘lib, u pardaning ichqarisida tarmoqlanib naysimon bezchalarni 
shakllantiradi va bezchalarning yo‘llari bevosita xaltacha bo‘shlig‘iga ochiladi. 
Xaltachaning siqilgan qismida bezning chiqaruv yo‘li joylashadi. Muskul pardasi 
o‘zining silliq muskul tolalari bilan bezchalari o‘rtasidagi oraliqqa kiradi. Har 
bezchaning chiqaruv yo‘li urug‘ yo‘li bilan birgalikda umumiy urug‘ chiqaruv 
yo‘liga qo‘shiladi va u siydik-jinsiy kanaliga ochiladi. 
Cho‘chqada - pufakchasimon bez juda katta (18 sm gacha); ular bo‘lakchali 
tuzilishga va och-pushti rangga ega, tashqi tomondan yupqa fibroz kapsula bilan 
o‘ralgan; chiqaruv yo‘llari (6 – 8 ta) umumiy yo‘lga qo‘shilib, u siydik-jinsiy 
kanaliga ochiladi. 
Itda – pufakchasimon bez bo‘lmaydi. 
Prostata bezi
– 
glandulae prostata
– buqada kichik tana va tarqoq qismdan 
tashkil topgan. Prostata bezining tanasi – 
corpus prostatae
siydik pufagi 
bo‘yinchasi ustida joylashadi; bezning tarqoq qismi – 
pars desseminata
siydik-

---

jinsiy kanalining shilliq va muskul pardalari o‘rtasida yotadi. Uning yuqorigi qismi 
(10 – 12 mm) pastki qismiga (2 mm) nisbatan qalin bo‘ladi. Bezni ko‘ndalang 
kesimda yaxshi ko‘rish mumkin. Prostata bezining yo‘li siydik-jinsiy kanalga 
ochiladi. 
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari.
Ayg‘irda – prostata bezi siydik 
pufagining bo‘yinchasi ustida joylashadi va urug‘ yo‘lini oxirgi uchini hamda 
pufakchasimon bezni berkitib turadi. U o‘ng va chap bo‘laklar hamda o‘rta 
uchastka – bo‘yinchadan tashkil topgan. Har bir tomonning bezi 16 – 18 ta 
chiqaruv yo‘li bilan ochiladi. 
Cho‘chqada – prostata bezining tanasi eni 2,0 – 2,5 sm ga etadi; usiydik 
pufagining bo‘yinchasi ustida joylashadi va pufakchasimon bez bilan yopilgan; 
bezning tarqoq qismi yirik; u siydik-jinsiy kanalning shilliq pardasini bir tekisda 
o‘rab oladi. 
Itda – prostata bezi nisbatan katta, sarg‘ish rangli, zich va bo‘lakchali 
bo‘ladi. U medial jiyak orqali ikkita bo‘lakka ajralgan. Bezning tarqoq qismi 
yaxshi taraqqiylashmagan.