N. B. Dilmurodov

 
Urug‘don va urug‘don ortig‘ining tuzilish sxemasi
1-oq parda, 2- urug‘donning ortiq qismi, 3-to‘siq, 4-urug‘donning egri kanali, 5-
chiqaruvchi yo‘l, 6-urug‘don ortig‘i yo‘li, 7-urug‘ yo‘li, 8-urug‘don kameralari,
9-to‘g‘ri kanallar to‘ri.
NAZORAT UCHUN TOPSHIRIQ VA SAVOLLAR 
- erkaklik jinsiy organlarining anatomik tarkibini ayting. 
- yorg‘oqning anatomik tuzilishini ayting. 
- urug‘don xaltasining tuzilishi va topografiyasini ayting. 
- urug‘donning anatomik tuzilishini ayting. 
- urug‘don ortig‘ininganatomik tuzilishini ayting. 
Urug‘don tizimchasi, urug‘ yo‘li, siydik-jinsiy kanali, qo‘shimcha jinsiy 
bezlar va jinsiy a’zoning tuzilishi 
 
Darsning maqsadi:
urug‘don tizmachasi, urug‘ yo‘li, jinsiy – siydik kanali, 
qo‘shimcha jinsiy bezlar, jinsiy a’zo va preputsiyaning tuzilishi va hayvonlardagi 
farq qiluvchi xususiyatlarini o‘rganish.
 
Ko‘rgazmali materiallar: 
rasm, mulyaj, ho‘l va quruq preparatlar.
 
Urug‘don tizimchasi
– 
funiculus spermaticus 
– buqada uzun, yumaloq, 
asosi bilan urug‘donning bosh uchida va uni ortig‘ining boshiga, tepa qismi bilan 

---

qorinning chov halqasi sohasida tugaydi. Urug‘don tizimchasining oldingi qismida 
ichki urug‘ arteriyasi, nervlar, venalar va limfa tomirlari mavjud. Bu erda vena 
tomirlari bir-biri bilan ko‘p marta anastomoz hosil qiladi va arteriyalar bilan 
birgalikda tomirlar chigali – 
plexus pampiniformis
ni hosil qiladi. Urug‘donni 
ko‘taruvchi ichki muskul – 
m.cremaster internus
kuchsiz taraqqiy etgan. Bu barcha 
qismlar maxsus qin pardasi bilan o‘ralib turadi. Urug‘don tizimchasining medial 
yuzasida urug‘ yo‘li o‘tadi. Ichki chov halqasi sohasida urug‘don tizimchasi 
«sochilib» ketadi.
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari.
Ayg‘irda – urug‘don tizimchasi 
yassi konus shakliga ega. Uning oldida tomirlar chigali joylashadi. Urug‘donni 
ko‘taruvchi ichki muskul kuchsiz taraqqiy etgan, silliq muskul tutamlaridan 
tuzilgan. Urug‘don tizimchasining barcha tarkibiy qismi maxsus qin pardasi bilan 
o‘ralgan. Urug‘don tutqichi chov payidan orqa va yuqorigi chetlari bo‘ylab ichki 
chov halqasigacha boradi. 
Cho‘chqada – urug‘don tizimchasi 10 – 25 sm uzunlikda bo‘ladi. 
Urug‘donni ko‘taruvchi tashqi muskul yaxshi rivojlangan, u yorg‘oqning 
o‘rtasigacha boradi. 
Itda – urug‘don tizimchasi uzun. Urug‘don xaltasi anusga yaqin joylashadi.