Мундарижа ўҚув материаллар

4-мавзу. Ижоднинг назарий муаммоларини ишлаб чиқишга
Шарқ мутафаккирлари қўшган ҳисса

Марказий Осиёда фалсафий-диний дунёқарашнинг шаклланиши қадимги халқлар ижодий фаолияти оғзаки ва ёзма манбаларининг ифодаси сифатида.

Зардуштийлар «Авесто»си - қадимги ижоднинг буюк обидаси, дастлабки илмий қарашлар туғилишининг намунаси. «Авесто» дунёнинг яралиши ва тузилиши, инсоннинг келиб чиқиши ва моҳияти, унинг дунёдаги ўрни ҳақида.
Шарқ Ренессанси (IX-XIV асрлар) Марказий Осиёда фаннинг вужудга келиши ва ривожланишида ижодий тафаккурнинг вужудга келиши ва ривожланишининг намунаси сифатида.
Илк ва сўнгги Шарқ Ренессансининг буюк вакиллари: ал-Фарғоний, ал-Форобий, ал-Хоразмий, ал-Беруний, Ибн Сино ва Улуғбекнинг ижодий мероси. Уларнинг фалсафа, фан ва илмий ижод методологияси ривожланишига қўшган ҳиссаси. Ўрта Осиё мутафаккирлари илмий билиш методлари ҳақида.
Ислом. Диний ақидаларни ҳаётий муаммоларга ижодий тадбиқ этиш масалалари. Бурхониддин Марғиноний, Ал Бухорий, Мотуридий таълимотларида ижтимоий муаммоларнинг ижодий талқини.


5-мавзу. Ижодий жараённи ифода этиш шакллари,
методлари ва усуллари
Метод ва методология. Методологик тадқиқотлар проблематикаси. Методологик билим поғоналари. Тадқиқот методларининг сифат жиҳатидан ривожланиши. Илмий тадқиқот босқичлари. Билимнинг эмпирик ва назарий поғоналари.
Тавсиф эмпирик тадқиқот методи сифатида. К.Поппернинг тушунтириш схемаси. Тушунтиришнинг моҳияти ва турлари. Тушуниш концепциясининг ривожланиши. Тушунтириш ва тушунишнинг алоқаси. Тушуниш жараёнининг итерациялари (бир неча марта такроран қўллашнинг натижаси).
Илмий тадқиқотларда тушунтириш ва тушуниш. Илмий қарорлар қабул қилиш ва фундаментал қадриятлар.
Индукция ва дедукция. Индукция янги билим олиш методи сифатида. Индуктив методнинг ривожланишида Ф.Беконнинг роли. Р.Декарт ва дедукция методининг ривожланиши.
Анализ ва синтез. Умумлаштириш. Қиёслаш методи. Туркумлаш. Билишда анализ ва синтезнинг бирлиги.
Абстракция. Илмий абстракцияларнинг гносеологик табиати. Идеал-лаштириш абстрактлаштиришнинг алоҳида тури сифатида. Экстраполяция илмий абстракцияларни шакллантириш методи сифатида. Илмий абстракциялардан фойдаланиш. Фанда абстракт категориялардан фойдаланиш.
Аналогия. Аналогиянинг турлари. Аналогия илмий билишнинг эвристик методи сифатида. Иқтисодий жараёнларни ўрганишда аналогия методларидан фойдаланиш.
Моделлаштириш. Модель тушунчаси. Моделлаштиришнинг илмий тадқиқот методи сифатида тарихий ривожланиши. Моделлаштиришнинг ривожланишида замонавий тенденциялар. Иқтисодий моделлаштиришда сифат ёндошувлари. Бозорга ўтишнинг «ўзбек модели».
Тизимли ёндошув. Тизимларнинг турлари. Тизимли фикрлашнинг ривожланиш тарихи. Тизимли ёндошув тузилмаси. Тизимли ёндошув мураккаб ижтимоий-иқтисодий муаммоларни ҳал қилиш методи сифатида.