Мундарижа ўҚув материаллар

10-мавзу. Интуиция, ижод, синергетика

Интуиция интеллектуал (илмий) билишнинг олий типи, далилга таянмайдиган, бевосита интуитивизм билан янги билимга эришиш жараёни сифатида. Интуитивизм тадқиқ қилувчи ҳодиса ва жараёнларни бевосита билиш ва ижодий англаб етишнинг мумкинлигини тасдиқлашнинг методологик тамойили сифатида.

Интуиция турлари: ҳиссий ва рационал, оддий ва бадиий, илмий ва ижодий.
Интуиция ва ижод, уларнинг ўзаро алоқаси ва ўзаро таъсири. Ижодий интуиция интуициянинг олий шакли ҳамда субъект ва объектнинг унинг сифат жиҳатидан янги нарса томон ҳаракатидаги ўзаро таъсирга киришиш даври сифатида. Интуиция илмий масалани ҳал қилиш омили, ижод жараёнида онгсизлик ва онглиликнинг алоқа қилиш, биридан иккинчисига ўтиш даври сифатида. Илмий тадқиқотда интуициянинг роли.
Синергетиканинг мураккаб ўз-ўзидан таркиб топувчи тизим сифатидаги жамиятни илмий тадқиқ этишдаги роли. Демократик давлат ва фуқаролик жамиятининг шаклланишида бозор ва рақобатнинг зарурияти.
11-мавзу. Илмий ижодда тилни формаллаштириш ҳамда фикрлашнинг
мантиқий шаклларидан фойдаланиш

Формаллаштириш фикрлаш натижаларини аниқ тушунчалар ёки фикрларда ифодалаш сифатида. Формаллаштириш мазмунли билимни белгилаш формализмида ёки формаллаштирилган тилда ифодалаш сифатида. Унинг илмий ижоддаги роли.

Табиий ва сунъий тил. Илмий тушунчаларни таҳлил қилиш, аниқлаштириш ва экспликация қилишда формаллаштирилган тилнинг роли. Илмий-тадқиқот фаолиятида формал методлардан фойдаланиш. Тилнинг фанни таърифлаш ва туркумлашдаги роли. Қиёслаш илмий билимни ифода этишнинг мантиқий шакли сифатида. Янги билимлар олишда ақлий хулоса чиқариш турларининг аҳамияти. Семиотика.
Илмий изланишларда тилнинг мантиқий қонунларидан фойдаланиш. Илмий тилнинг асосий жиҳатлари: аниқлик, изчиллик, исботлана олиш. Илмий ижодда айният қонуни ва зиддиятсизлик қонунидан, учинчининг истисно этилиши қонуни ва етарли асослаш қонунидан фойдаланиш. Илмий тадқиқотда илмий билиш усулларини ортиқча формаллаштириш билан алмаштириб қўйиш имкониятининг истисно этилиши.