Muhammad yusuf she’rlarida jins tushunchasini ifodalovchi birliklar poetikasi

Xushqi –fors-tojikcha, hammomdan chiqqanda badan artiladigan katta sochiq¹¹. Xushqining sochiq, surtki (dialektal variant), surgi kabi korinishlari uchraydi.
Bak –suyuqliklar saqlanadigan metal idish.Benzin bak¹². Umuman ma`lum bir suyuq yoki quyuq massasani saqlash uchun tilimizda so‘zlar ko‘plab uchraydi. Badya — yog‘ch yoki metaldan yasalgan maxsus idish<sup>13</sup>, kashkil - beli siqiq qopqoqli, o‘yma naqshli chelaksimon mis idish<sup>14</sup>, jom — mis tos.To‘xta xola klavikni jomdagi iliq suvga cho‘miltirdi (I.Rahim, Chin muhabbat)<sup>15</sup>. “Devoni lug‘otit turk”da ham bu kabi so‘zlar uchraydi. Kenduk — xumga o‘xshatib ishlangan bir narsa, sarinch—yog‘ochdan yasalgan cheklak
O‘zbek tiliga rus va u orqali o‘zlashgan so‘zlarga quyidagilarni misol tariqasida keltirish mumkin: setka, senka, samovar, duxovka, xolodilnik, guldon, barkash, stul, sushelka, taburetka; ruscha-inglizcha — seyf; ruscha-grekcha—separator, sifon, Titan; ruscha-fransuzcha— servant; ruscha-italyancha— grafin.
Keyingi davrlarda rus tilidan o‘zlashgan uy-buyumlari atamalari ko‘pchilikni tashkil qiladi.Ba`zi atamalar rus tilida qanday fonetik qurilishga ega bo‘lsa, O‘zbek tilida ham shunday shaklda qo‘llaniladi. Ko‘pgina atamalar turkiy tillarda muqobil variantlari bilan almashtirilgan holda qo‘llaniladi:plesos-changyutgich,morozilnik – muzlatgich.
Samovar—suv qaynatishga mo‘ljallangan buyum.Samovar so‘zi turkiy tillarga XIX asr oxirlarida rus tilidan o‘zlashgan u samobar, samouvar tarzida fonetik va semantik o‘zgarishga uchrab qabul qilingan.Asl turkiycha so‘zlarda bu so‘zning muqobil variantlari ham mavjud. “Devoni lug‘otit turk”da qumg‘an shaklida uchraydi.
Rus tilidan o‘zlashgan xolodilnik atamasi alohida e`tiborni tortadi. S.I.Ojegov lug‘atida xolodilnik so‘zining quyidagi ma`nolari keladi: 1) sovutish xususiyatiga ega bo‘lgan mexanizm; 2) har qanday narsalarni sovutishga mo‘ljallangan uy buyumi; 3) oziq-ovqatlarni sqlash yoki muzlatiash uchun mo‘ljllangan buyum
Yuqoridagi so‘zlar qatorini yana davom ettirish mumkin. Maishiy leksikaga oid so‘zlarni tadqiq qilish o‘zbek tilining qardosh va qardosh bo‘lmagan tillar bilan aloqasini aniqlashga yordam beradi. Ularda xalqimizning madaniyati, turmush tarzi aks etgan qirralar mavjud.