Молиявий ҳисоботнинг халкаро стандарти 13 Ҳаққоний қийматни баҳолаш Мақсади

15 
Ҳаққоний қийматни баҳолашда шундай фараз қилинадики, актив ёки мажбурият жорий бозор 
шароитларига асосан баҳолаш санасида бозор иштирокчилари ўртасидаги активни сотиш ёки 
мажбуриятни ўтказиш бўйича одатий операцияда айирбошланади.
16 
Ҳаққоний қийматни баҳолашда шундай фараз қилинадики, активни сотиш ёки мажбуриятни 
ўтказиш бўйича операция қуйидаги бозорлардан бирида содир бўлади: 
(a) 
актив ёки мажбурият бўйича асосий бозорда; ёки 
(б) 
асосий бозор мавжуд бўлмаганда, актив ёки мажбурият бўйича энг афзал бозорда.  
17 
Тадбиркорлик субъекти асосий бозорни ёки, асосий бозор мавжуд бўлмаганда, энг афзал бозорни 
аниқлашда барча эҳтимолий бозорлар бўйича мукаммал излашни амалга ошириши шарт эмас, аммо 
у оқилона тарзда мавжуд бўлган барча маълумотларни инобатга олиши лозим. Зид далил мавжуд 
бўлмаганда, тадбиркорлик субъекти одатда активни сотиш ёки мажбуриятни ўтказиш бўйича 
битимни тузиши мумкин бўлган бозор асосий бозор ёки, асосий бозор мавжуд бўлмаганда, энг афзал 
бозор деб фараз қилинади.

---

МҲХС 13 
©
МҲХС Фонди 
3
18 
Агарда актив ёки мажбурият учун асосий бозор мавжуд бўлса, ҳаққоний қийматни баҳолаш ушбу 
бозордаги нархни акс эттириши лозим (ушбу нарх бевосита кузатиладиган бўлиши ёки бошқа 
баҳолаш усули орқали баҳоланишидан қатъий назар), ҳаттоки агарда бошқа бозордаги нарх баҳолаш 
санасида потенциал тарзда афзалроқ бўлса ҳам. 
19 
Тадбиркорлик субъекти баҳолаш санасида асосий (ёки энг афзал) бозордан фойдаланиш ҳуқуқига 
эга бўлиши шарт. Турли фаолиятларга эга турли тадбиркорлик субъектлари (ушбу тадбиркорлик 
субъектлари ичидаги бизнеслар) турли бозорлардан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлиши мумкинлиги 
туфайли, айнан бир актив ёки мажбурият бўйича асосий (ёки энг афзал) бозор турли тадбиркорлик 
субъектлари (ушбу тадбиркорлик субъектлари ичидаги бизнеслар) учун турлича бўлиши мумкин. 
Шу туфайли, асосий ёки энг афзал бозор (ва шу туфайли, бозор иштирокчилари) тадбиркорлик 
субъекти нуқтаи назаридан кўриб чиқилиши лозим ва шу тарзда турли фаолиятларга эга 
тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги фарқлар инобатга олинади.
20 
Тадбиркорлик субъекти бозордан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлиши шарт бўлсада, тадбиркорлик 
субъекти ушбу бозордаги нарх асосида ҳаққоний қийматни баҳолаш имконига эга бўлиши учун 
баҳолаш санасида муайян активни сотиш ёки муайян мажбуриятни ўтказиш имконига эга бўлиши 
шарт эмас.
21 
Ҳаттоки баҳолаш санасида активни сотиш ёки мажбуриятни ўтказиш бўйича нархлаш 
маълумотларини таъминлайдиган кузатиладиган бозор мавжуд бўлмаган пайтда ҳам, ҳаққоний 
қийматни баҳолашда шу нарса фараз қилиниши лозимки, операция ушбу санада содир бўлади ва бу 
актив ёки мажбуриятга эга бозор иштирокчиси нуқтаи назаридан кўриб чиқилади. Ушбу фараз 
қилинган операция активни сотиш ёки мажбуриятни ўтказиш нархини баҳолашнинг асосини 
белгилайди.