Молиявий ҳисоб

13.3. Операцион фаолиятидан пул оқимлари бўйича ҳисобот 
Хўжалик юритувчи субъект операцион фаолиятидан вужудга келган 
пул маблағлари ҳаракатини қуйидагилардан фойдаланиб, очиб беради: 
а) бевосита усул. Бу усулга мувофиқ ялпи пул тушумлари ва ялпи пул 
тўловлари асосий турлари очиб берилади; 
б) билвосита усул. Бу усулга мувофиқ соф даромад ёки зарарга жорий 
активлар ва мажбуриятларнинг ўзгаришига, ишончсиз операцияларга, 
шунингдек операция инвестиция ёки молия фаолияти натижасида олинган 
даромадлар ва кўрилган зарарларга қараб ўзгартириш киритилади. 
Операцион фаолиятидан пул маблағлари ҳаракати бевосита ва 
билвосита (тўғри ва эгри ) усуллар асосида очиб берилади.
68
 
Биринчи усулга мувофиқ операциялардан пул маблағлари оқимининг 
суммаси ташкилотнинг асосий маҳсулотлари ва хизматлари учун 
харидорлардан олинган сумма билан мол етказиб берувчиларга товарлар, 
ишлар, хизматлар учун тўланган сумма ўртасидаги фарқ сифатида 
ҳисобланади. Билвосита усулда бошланғич нуқта сифатида операциялар 
(жорий фаолият) бўйича фойда ёки зарар олинади ва кейин пул 
маблағларини оқимини юзага келтирмайдиган ёзувларга тузатишлар 
киритилади, масалан, амортизация ажратмалари, дебитор ва кредитор 
қарзларни ўзгариши. Мазкур усул пул оқими тўғрисидаги ҳисоботни 
молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот билан боғлайди. 
Бевосита усулнинг асосий мазмуни шундан иборатки, унда 
ўртасидаги фарқ операцион фаолиятнинг соф пул тушуми ёки соф 
чиқимни ташкил этадиган операцион фаолият бўйича асосий тушумлар ва 
асосий тўловлар навбатма-навбат ҳисобланади. 
Бевосита усулдан фойдаланилганда, асосий ялпи пул тушумлар ва 
ялпи пул тўловлари очиб берилади. Асосий ялпи пул тушумлар ва ялпи 
пул тўловлари тўғрисидаги маълумотларни ташкилотнинг ҳисоб 
ёзувларига, Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботнинг (2-сонли шакл) 
сотиш, сотишнинг таннархи (фоизлар кўринишидаги даромадлар, фоизлар 
тўлашга харажатлар ва кредит ташкилотларининг шунга ўхшаш 
харажатлари) ва бошқа моддаларига тузатишлар киритиб олиш мумкин. 
Бунда қуйидагилар ҳисобга олинади: 
— 
ҳисобот даври давомидаги заҳиралар, операцион кредитор ва 
68
Financial and managerial accounting, 12e, Carl S.Warren,James M.Reeve,Jonathan E.Duchac, 1021-page

---

дебиторлик қарзларидаги ўзгаришлар;