Молия” кафедраси ҳ.Ҳ. Имомов “давлат қарзларини бошқариш” фани бўйича

Ўзбекистон Республикаси Давлат мулкини бошариш қўмитаси махсус ҳисоб рақами.

• 
  Республика бандлик фонди
  

Давлат бюджети даромадлари даромад кўринишидаги тушумлардан ва давлатнинг ички ва ташқи қарз олишларидан келган маблағлар ҳисобига шаклланади.
Давлат бюджети даромадлари:

1. 
   Солиқлар, йигимлар божлар ажратмалар мажбурий туловлар ва бошқа қонунчилик билан белгиланган тушумлардан.
   
2. 
   Давлат молиявий ва бошқа активларни жойлаштиришдан (фойдаланишга беришни ҳам қўшган ҳолда) келган даромадлар.
   
3. 
   Мерос қолдириш ҳуқуқи бўйича, совга тариқасида давлат мулкига ўтган пул маблағларидан.
   
4. 
   Бошқа юридик ва жисмоний шахслар ва бошқа мамлакатлар томонидан қайтариб олинмайдиган пул маблағлари.
   
5. 
   Олдинги даврда юридик шахсларга ва чет мамлакатларга берилган бюджет ссудаларини қоплаш ҳисобига тўловлардан.
   
6. 
   Қонунчиликда тақиқланмаган бошқа даромадлар ҳисобига шаклланади.
   

Давлат мақсадли фондлари маблағлари бадаллар, ажратмалар ва қонунчиликда белгиланган бошқа манбалар ва республика бюджети ссудалари ҳисобига шаклланади.
Давлат бюджетининг солиқсиз даромадлари
Бюджет тақчиллиги мавжуд бўлганда уни қандай молиялаш керак деган савол юзага чиққанда, давлат бюджетидаги тақчилликни молиялаш учун ёки очиқ бозордан пул қарзга олинади, ёки пул босиб чиқарилади, ёки ўз мулкининг бир қисми сотилади. Ҳар бир холатда давлат бюджетидаги тақчилликни молиялашнинг иқтисодиётга таъсири бир хилда бўлмайди. Шунинг учун ҳар бир манбани айрим ҳолда кўриб чиқиш лозим.
Давлат бюджетининг солиқсиз даромадлари сифатида ва бюджет тақчилигини қоплашда давлат заёмларини эмисия қилиш орқали амалга оширади.
Давлат ўз тақчиллигини очиқ бозордаги заёмлар билан маблағлаганда, бунда у қарздорлик эвазига маблағлашга жалб этилган бўлади. Қарздорлик эвазига маблағлаш унинг оқибатдаги ахволига боғлиқ ҳолда иқтисодиётга турлича таъсир этади ва қисқа муддатли ҳамда узоқ муддатли истиқболда турлича натижаларнинг беради. Қарздорлик эвазига маблағлаш пул массасини қисқартиради ва фоиз ставкаси даражасини оширади деб ҳисобланади, шу муносабат билан, бир томондан, хусусий инвестициялаш даражаси камайиши(сикиб чиқариш эффекти)га олиб келади, ташқи савдо балансини Ёмонлаштиради, иккинчи томондан, инфляцияни бостиради, миллий валюта қадрини оширади, бекор ётган жамғармаларни ишга туширади.