Microsoft Word hazrati umar ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
20
— 
Бугун куним битганга ўхшайди. Ўлганимдан кейин кеч тушишини кутмай, одамларни 
йиғиб, Мусаннога қўшиб, у ёққа юбор. Ҳеч бир мусибат сизларни Раббингиз амри ва 
Пайғамбарингиз васиятларини амалга оширишдан чалғитмасин. Расулуллоҳ вафот 
қилганларида мен нималар қилганимга ўзинг гувоҳ бўлдинг. Ҳолбуки, инсонларга бундай 
мусибат аввал бўлмаган эди. Кейин Ироқдан Шомга кетиб, у ерда ғалаба қозонганларни яна 
Ироққа қайтар. Чунки улар Ироқ ерлари ва у ернинг халқини яхши биладилар, — деб васият 
қилди. 
Ҳазрати Абу Бакр ўша кеча вафот этди. (Ибн Асир, «Ал-комил») 
13 
ҳижрий йили жумадул охир ойининг 22-кунида дафн қилинди. 
Ҳазрати Умар эса, ўша куниёқ Абу Убайда ибн Жарроҳга ушбу мазмунда хат ёзди: 
«
Аллоҳни сев! Фақат Угина боқий, қолган барча нарса фонийдир. Бизни залолатдан чиқариб, 
ҳидоятга йўллаган ҳам Удир. Сени Холид ибн Валиднинг қўшинига бош қўмондон этиб 
тайинлайман. Дарҳол ишга кириш. Ўлжа кетидан қувиб, мусулмонларнинг ҳаётини хавф остига 
қўйма. Йўлларини яхши билмайдиган жойингга қўшинни жойлаштирма. Аллоҳ сени мен билан, 
мени сен билан имтиҳон қилажак. Дунёдан юз ўгир, кўнглингни дунё дардига мубтало қилма. 
Сендан олдин кўпларни ҳалокатга олиб борган дунёнинг дарди сени ҳам шу кўйга солмасин». 
Шу тариқа Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам «Сайфуллоҳ» деб лақаб берган Ҳазрати 
Холиднинг мансаби қуйироқ бўладиган бўлди. Ҳазрати Холид бош қўмондонликка тайинланган 
Убайда ибн Жарроҳга яхши маслаҳатгўй ва ёрдамчи бўлди. Кечагина қўл остида бўлган одам 
буйруқ бериб турган шароитда Аллоҳ ризоси учун хизматни давом эттириш ҳамманинг ҳам 
қўлидан келмасди. 
Авваллари ҳам Ҳазрати Умар Ҳазрати Абу Бакрга мурожаат қилиб, Холидни вазифасидан 
бўшатишни сўраган, ҳатто Молик ибн Нувайранинг ўлдирилишидан кейин жазолашни ҳам 
талаб қилган эди. 
Ўшанда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларида Исломни қабул қилган 
Молик кейинчалик пайғамбарликни даъво қилган хотинга ишқи тушиб қолиб, унинг кетидан 
юрт кезиб келди ва охири айбини тушуниб тавба қилди. Холид ибн Валид эса унинг тавба 
қилганидан бехабар эди. Ахир Ҳазрати Холид ҳам инсон эди, хатога йўл қўйиши мумкин эди. 
Лекин ҳар қандай қусур билан ёнма-ён бир фазилат ҳам бўлишини ёддан чиқармаслик керак. 
Бошқа тарафдан қараганда, Ҳазрати Умар уни вазифасидан бўшатилишига анчадан бери 
ҳаракат қилиб юрарди. Энди ҳокимият у кишининг қўлига ўтгач, ишдан бўшатмаган тақдирида 
ҳам, Абу Бакр даврида унинг ишдан бўшатилиши тарафдори эдинг, энди нега ундай 
қилмаяпсан?» дейдиганлар топилар эди. 
Аммо қайси тарафдан қаралганда ҳам, Ислом тарихидаги мислсиз бу қўмондоннинг ишдан 
олиниши тўғри иш эмасди. Унинг ишдан олиниши учун бу қадар шошилиш керак эмасди. (Шу 
ўринда муаллифнинг мазкур фикрларига озгина изоҳ лозим кўринади. Аҳмад Лутфий Қозончи 
ҳазратларининг хулосасини ҳурмат қилган ҳолда тарих китобларида Холид ибн Валиднинг 
вазифасидан олинишига доир келтирилган ижобий сабаблардан бирини айтиб ўтамиз. Ўша 
пайтда қозонаётган ғалабалари туфайли Холид розийаллоҳу анҳуга одамларнинг тобора 
ихлоси ошиб борар, муваффақиятлар унинг номи билангина боғланиб қолаётган эди. Бир кун 
келиб, бу нарса ҳалқ ичида нохуш ҳолатларни юзага чиқариши ҳам мумкин эди. Ҳазрати Умар 
ана шу хавфнинг олдини олдилар. Дарҳақиқат, Ҳазрати Холиддан кейин ҳам Ислом қўшини 
ғалабалар қозонишда давом этди. - Муҳаррир) 
* * * 
Ҳазрати Абу Бакр тупроққа қўйилган кунлари Мадина бошқа бир ўлим хабаридан даҳшатга 
тушди: Расулуллоҳга яқин саҳобалардан бири Арқам ибн Абу Арқам вафот этди. 

---

Ҳазрати Умар ибн Хаттоб (р.а.). Аҳмад Лутфий Қозончи