Microsoft Word hazrati umar ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
147
"
Руматул хадақ" номи берилди. 
Миср фатҳи тугаган бўлсада, амрнинг чодири ҳануз жойида турарди. У чодир ўрнида 
масжид барпо қилдирди. Кейинчалик масжид марказ қилиниб, атрофига уйлар қурилди. Шу 
тариқа, дунёнинг энг катта шаҳарларидан бирининг тамал тошлари қўйилди. Бу шаҳарга Фустат 
(
Чодир) номи берилди. Вақ ўтиб, у «Қоҳира» деб атала бошлади. Ҳатто кейинчалик Фустат 
деган ном фақат тарих китобларида зикр этиладиган бўлди. 
Фустат ҳозирги "Эски Қоҳира" номи билан маълум бўлиб, чекка даҳадир. Чодир жойлашган 
ерда қурилган ва кейинчалик кўп маротаба таъминланган "Амр ибн Оснинг масжиди" ҳозир ҳам 
Миср фотиҳи номи билан аталади. («Тарихи Табарий») 
Ҳазрати Умар мактуб жўнатиб, соҳил бўйлаб мудофаа деворлари қуришни буюрди. Бу 
денгиз тарафдан келиши мумкин бўлган хавф-хатар олдини олиш ёки бартараф этиш имконини 
берар эди. Амр буйруқни бажо этди. 
Амр ақл-заковати, иқтидори ва қиличининг қудрати билан қўлга киритган Мисрнинг илк 
волийи сифатида ўша ерда қолди. Қўшин сафида бўлган Абу Айюб Ансорий, Абу Зарр, Зубайр 
ибн Аввом, Абдуллоҳ ибн Умар, Абу Дардо каби буюк саҳобалар вазифаларини адо этиб 
бўлгач, Мадинага қайтдилар. 
Иёз ибн Ғанам 
Иккинчи маротаба Ислом давлати таркибига қўшиб олинган Химс шаҳрига янги волий 
тайинланди. У Иёз ибн Ғанам бўлиб, Абу Убайда уни шу лавозимга кўтарган эди. Ҳазрати Умар 
бу хабардан унчалик хурсанд бўлмади. Лекин: "Абу Убайда тайинлаган волийларни 
алиштиролмайман", деб қўйдилар, холос. 
Ҳазрати Умар Иёзнинг бошқарувга лаёқати борлигини биларди. Лекин у волийликка 
тайинланган одам ҳокимиятга кизиқмаслиги керак, деган фикрда эди. Бинобарин, Иёзни бу 
лавозимдан бўшатиш ҳақида ўйлаб иккиланарди. Ҳазрати Умар Абу Убайдани хафа қилиб 
қўйишдан чўчиётган эди. 
Иёз жуда қаттиққўл ҳоким эди. Бир кун саҳобий Ҳишом ибн Ҳаким Химсга борди. У 
Химсдаги ўзи кўрган манзарадан юраги увишди: бир қанча одамлар қуёш тиғида ўтирар, 
устига-устак қуёш тафтини яхшироқ сезадиганларнинг бошларига зайтун мойи тўкиб қўйилган 
эди. 
— 
Буларнинг гуноҳи нима? — деб сўради Ҳишом. 
— 
Улар жизя тўлашмаган. 
Ҳишом тўппа-тўғри Иёзнинг олдига борди. У ҳам саҳобалардан бир эди. 
— 
Бу не қилганинг, Иёз? Сен суннатга мувофиқ иш тутмаяпсан. Мен Расулуллоҳ 
алайҳиссаломнинг: "Бу дунёда инсонларга азоб берганлар охиратда азобга дучор бўладилар", 
деганларини эшитганман. 
Кейин Ҳишом Ҳазрати Умарнинг Фаластинда шундай ҳолатга дуч келганини ва имконияти 
йўқлардан жизя олмаслик ҳақида буйруқ берганларини айтиб, Иёзга одамларни қўйиб 
юборишни буюрди. 
* * * 
— 
Эй Ҳаттобнинг ўғли, волийларингга берган фармонларинг ва қўйган шартларинг сенга 
нажот берадими? Ўзингни овутиб юравер. Лекин ҳали бунинг аламини тотадиган кунлар ҳам 
келади. Волийинг Иёз башанг кийимлар кийсин, одамларни ҳузурига киритмаслик мақсадида 
соқчилар қўйиб, одамларни куттирсин. Сен эса булардан ғафлатда қолиб юравер... 
Бу гаплар Ҳазрати Умарга айтилмаётган эди. Ҳатто буни гапираётган одам сўзини Ҳазрати 

---

Ҳазрати Умар ибн Хаттоб (р.а.). Аҳмад Лутфий Қозончи