Microsoft Word hazrati umar ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
116
Эшигинг уларга доим очиқ турсин. Чунки сен ҳам уларнинг бирисан. Аллоҳ уларга юкламаган 
оғир масъулиятни сенга юклади. 
Яна менга келган хабарларга кўра, сенда ва оилангда мусулмонларда йўқ озиқ-овқат, кийим-
кечак ва уловлар бор эмиш. Эҳтиёт бўл, Абдуллоҳ ибн Қайс, бутун дарди еб-ичиб семириш 
бўлган, лекин семириши фақат ажалини тезлаштирадиган ҳайвон каби бўлма. Шуни яхши 
билки, волий йўлдан озса, фукаро ҳам адашади. Инсонларнинг энг бадбахти эса, инсонларни 
бадбахтликка бошлаган, уларга ёмонликда ибрат бўлган одамдир. 
Вассалом". (Ибн Абду Раббиҳ.) 
* * * 
Шу ўринда Табарийнинг қуйидаги ривоятини келтириб ўтиш жоиз. 
Четдан келганлардан Ҳазрати Умар: 
— 
Волий беморингизни бориб кўрадими? Қулларингиздан ҳол-аҳвол сўраб, дардини 
эшитадими? Иш билан келганлар унинг эшиги олдида сарғайиб турмайдими? — деб сўрарди. 
Агар салбий жавоб берилса, дарҳол ўша волийни ишдан олиб ташларди. 
Дабба ибн Миҳсон 
Абу Мусо Ашъарий Басрага волий бўлганидан кейин хутбаларда Аллоҳ таолога ҳамду сано 
айтар, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга саловоту саломлар йўллар, кейин Ҳазрати 
Умар шаънини мадҳ қилар эди. 
Бир куни Дабба ибн Миҳсон Абу Мусонинг ёнига келди. 
— 
Нега хутбаларингда Абу Бакрни зикр қилмайсан, — деб у зот билан боғлиқ бир қанча 
хотираларини айтиб берди. 
Ҳазрати Абу Бакр ҳақларидаги унинг бу эътирози Абу Мусога ёқмади. Балки Дабба, қўпол-
дағал муомала қилгандир. Абу Мусо Ҳазрати Умарга хат ёзиб, Даббанинг устидан шикоят 
қилди. Мактуб унинг хутбадан норозилиги ҳақида эди. Ҳазрати Умар жавоб хати йўллаб, ўша 
одамни Мадинага юборишини сўради. 
Бир куни Ҳазрати Умар усти-боши чанг, хорғин одамни учратиб қолдилар. Салом-аликдан 
кейин, йўловчи халифага сўз қотди: 
— 
Мен Дабба ибн Миҳсонман. Басрадан келяпман. 
Ҳазрати Умарнинг юзлари буришиб, энсалари қотди: 
— 
Сенга марҳабо, демайман. Хуш келибсан, ҳам деёлмайман. Ўз оилангдагидек ҳурмат 
кўрасан, деб ҳам айтмайман. 
Йўловчига бунақа кутиб олиш ёқмади. Бошқа бировга ҳам ёқмаслиги аниқ эди. Ҳазрати 
Умардек адолати билан шуҳрат қозонган зотдан бу сўзларни эшитиш, айниқса, оғир эди. 
Абу Мусога даъвогар сифатида қаралди. Лекин Дабба айбдор сифатида тингланиши 
керакмасмиди? Фақат шикоятчининг гапи билан чегараланиб, шикоят қилинувчининг 
жазоланиши адолатни синдириш бўлади. Шикоят қилувчи қандай жиддийлик, диққат ва сабр 
билан эшитилса, устидан шикоят тушганга ҳам шундай муомала қилинсин, дея йўриқнома 
жўнатган шахсан Ҳазрати Умарнинг ўзлари эмасмиди? 
Дабба астойдил хафа бўлди. Нима бўлса бўлар, дея ичидагиларни тўкиб солди. 
— 
Сиз хуш келибсан, демасангиз ҳам роҳат ва ҳузурни берадиган Аллоҳдир. Оила 
масаласига келсак, у ҳам муҳим эмас, чунки менинг оилам йўқ. Ҳеч кимим йўқ. Ҳеч кимим, ҳеч 
вақоим йўқ, Лекин сиздан бир нарсани сўрамоқчиман: айбим бўлмай туриб, нимага асосланиб, 
мени ўз юртимдан чақириб олдингизу нима сабабдан бундай кутиб оляпсиз? Аллоҳ олдида 
бунинг ҳисоби берилмайдими? 

---

Ҳазрати Умар ибн Хаттоб (р.а.). Аҳмад Лутфий Қозончи