Maxsus ta’lim vazirligi a. A. Safoev

Texnologik tizimning issiqlik ta`sirida deformatsiyalanishidan hosil bo’ladigan xatoliklar.

Detallarni kesib ishlash jarayonida uning aniqligiga tayyorlamaning, kesuvchi asbobning va dastgox detallarining issiqlik ta`siridan deformatsiyalanishi ta`sir qiladi.

Kesib ishlash chog’ida kesish doirasida qirindining plastik deformatsiyalanishi, qirindining keskich oldingi yuzasiga va yo’nilgan yuzaning keskich ketingi yuzasiga ishqalanishi natijasida issiqlik xosil bo’ladi. Bundan tashqari dastgox detallarning bir-biriga ishqalanishi va tashqi issiqlik manbalari ta`siridan xam texnologik tizim qiziydi.
Dastgohlarning issiqlik deformasiyalanishi. Dastgohni ishlashi jarayonida shpindel babkalarini qizishini va ularni vertikal va gorizontal yo’nalishlarda siljishi kuzatiladi. Temperatura qiymati 10-50<sup>0</sup>C atrofida bo’ladi. Dastgoxda asosiy issiqlik manbai – shpindyel va vallardir. Eng katta issiqlik val yoki shpindelning podshipnik bilan tutashgan joyida xosil bo’ladi va bu yerda temperatura boshqa joylarga qaraganda 30-40% ortiq bo’ladi, bu xolda shpindelning issiqlik ta`siridan uzayishi ishlanayotgan detal ning aniqligiga salbiy ta`sir qiladi.
Issiqlik ta`siridan shpinyedlning deformatsiyalanishi natijasida paydo bo’ladigan xatolikni (_t) quyuidagicha aniqlash mumkin:
 _t = L (t₀ – t_B)
bu yerda,  - shpindyel materialning issiqlikdan kengayuish koeffitsiyenti;
L – shpindyelning uzunligi, t₀ va t_B – boshlangich va oxirgi temperatura.
Shpindyelning issiqlik ta`siridan siljishi sozlangan dastgoxlarda ishlaganda nisbatan katta xatolarga olib kelishi mumkin.
Shpindel o’qini siljishiga sabab bo’luvchi oldi bakbkani qizishi 3-5soat davom etadi va so’ng bu jarayon turg’unlashadi.
Dastgohni issiqlik deformasiyalanishi sababli kelib chiqadigan ishlov berish xatoliklarini yo’qotish uchun dastgohni birlamchi salt yurishda 2-3 soat qizdiriladi, to’xtashlar kamaytiriladi.