Maxsus ta’lim vazirligi a. A. Safoev

Ishlov berish aniqligiga ta’sir etuvchi asosiy omillar.

Ishlov berish natijasida olingan detal aniqligi ko’plab omillarga bog’liq bo’ladi va quyidagilar bilan aniqlanadi:
-detal yoki ayrim elementlarni geometrik shakldan og’ishi;
-haqiqiy o’lchamlarni nominalidan og’ishi;
-detal yuza va o’qlarini o’zaro aniq joylashuvidan og’ishi (masalan, paralellik, perpendikulyarlikdan og’ishlar).
Ishlov berishni mehnat hajmi va tannarxi bevosita talab etilayotgan aniqlikka bog’liq bo’ladilar va o’zgarmas boshqa sharoitlarda, aniqlikni oshishiga mos holatda tannarxi ham kattalashadi (2.2-rasm)

Detall tannarxi



sum
2.2-rasm. Detall joizligi va tannarxni orasidagi bog’liqlik Ishlab chiqarish sharoitlarida ishlov berish aniqligi ko’plab omillarga
bog’liqligi sababli, dastgohlarda ishlov berishni erisxiladigan emas, balki iqtisodiy aniqlik bilan olib boriladi.
Mexanik ishlov berishdagi iqtisodiy aniqlik me’yorli ishlab chiqarish sharoitlarida, kerakli moslamalar va asboblarni dastgohlarda ishlatish, vaqtni me’yorli ketkazish, yetarlicha malakadagi ishcxilardan foydalanish orqali minimal tannarxda ishlov berish natijasida amalga oshiriladi.
Erisxiladigan aniqlikka ishlov berish tannarxini hisobga olmasdan, ko’p xarajat, yuqori malakali ishcxilardan foydalanish, ko’p vaqt sarflash orqali erisxiladi.
Metallqirquvchi dastgohlarda ishlov berish aniqligiga quyidagi asosiy omillar ta’sir ko’rsatadi.

1. 
   Dastgohlarni geometrik noaniqligi. Ular dastgohni asosiy detallari, qismllarini noto’g’ri tayyorlash va yig’ish, detallarni ishqalanuvchan yuzalarni yeyilishi, o’qlarni o’zaro perpendikulyarligi va paralelligini buzilishi, yo’naltiruvcxilar, yurish vintlari va boshqalarni noaniqligi yoki nosozligi oqibatida kelib chiqadi.
   
2. 
   Kesuvchi asbobni tayyorlash darajasi va uni ish jarayonida yeyilishi.
   
3. 
   O’lchamga asbobni o’rnatish va dastgohni sozlash noaniqligi.
   
4. 
   Ishlov berilayotgan tayyormani moslamaga o’rnatishdagi xatolik.
   
5. 
   Ishlov berish jarayonidagi kesuvchi kuch ta’sirida dastgoh-moslama- asbob-detal (DMAD) texnologik tizimini yetarlicha bikr bo’lmasligi sababli dastgoh detallari, moslama, asbob va detalni qayishqoqli deformatsiyalanishi.
   
6. 
   Ishlov berish jarayonidagi ishlov berilayotgan detal, dastgoh detallari va kesuvchi asbobni issiqlik deformasiyalanishi. Detal materialini ichki kuchlanishlari ta’sirida paydo bo’ladigan deformasiyalar.
   
7. 
   O’lchov asbobini noaniqligi, undan foydalanish, temperatura va hokazolar ta’sirida o’lchamdagi xatoliklar.
   
8. 
   Ish bajaruvchini xatoliklari.
   

4.