Mavzu: jahon mamlakatlarining regional tahlili. Reja

Mavzu: MARKAZIY AMERIKA.
Reja:
1. Markaziy Amerikaning geografik o’rni. Tabiiy sharoiti va resurslari.
2. Aholisi, uning tarkibi va mehnat resurslari.
3. Xo’jaligiga umumiy ta’rif: sanoati va qishloq xo’jaligi,
4. Transporti va tashqi iqtisodiy aloqalari.
Tayanch so`z va iboralar: geografik o`rin, davlatchilik, davlat boshqaruvi, aholi tarkibi, xo`jaligi, sanoat, qishloq xo`jaligi, transport, iqtisodiy aloqlari.
Markaziy Amerika va Karib havzasi davlatlariga quyidagilar kiradi. Markaziy Amerika mamlakatlari: Beliz, Kosta-Rika, Salvador, Gvatemala, Gonduras, Nikaragua, Panama. Karib havzasi mamlakatlari: Antigua va Barbuda, Bagam orollari, Barbados, Kuba, Dominika, Dominikan Respublikasi, Grenada, Gaiti, Yamayka, Puerto-Riko, Sent-Kits va Nevis, Sent Lyusiya, Sent Vinsent va Grenadine, Trinidad va Tobago.
BELIZ
Poytaxti: Belmopan. Maydoni: 23 ming km². Aholisi: 400 ming kishi (2016). Rasmiy tili: ingliz tili. Aholi diniy tarkibi: katoliklar - 50%, protestantlar - 27% Davlat tuzumi: Ham do‘stlik tarkibidagi mustaqil davlat. Pul birligi: Beliz dollari. Beliz - Markaziy Amerikaning shimoli g’arbidagi davlat, Yukatan yarimorolini janubi sharqida joylashgan. Ilgari Buyuk Britaniyaga tegishli bo’lgan, 1981-yildan boshlab mustaqil davlat. Aholisining etnik tarkibi: metislar - 49%, kreollar - 25% (negr, qullar va ispanlami aralash avlodlari), maya - 11%, garifunlar - 6%, sharqiy hindular - 4% tashkil qiladi.
Tabiati. Mamlakat shimolida botqoqlashgan tekislik yotadi: janubda - Maya tog‘lari, chuqur vodiyli karst platosi. Dengiz qirg‘oqlari bo‘ylab himoya riflari shimoldan janub tomon cho‘zilgan. Avstraliya rifidan keyingi ikkinchi o‘rinda turadi. Beliz iqlimi tropik, namli va jazirama issiq. 1970-1972-yilbo‘lgan kuchli bo‘ronlar mamlakat poytaxtini dengiz qirg‘oqlaridan qit’ani o’rtasiga ko‘chirilishiga sabab bo‘ldi. Hududni 92% - nam tropik o’rmonlar bilan qoplangan (shimolda - ignabargli, qizil va temir daraxtlari, janubda - eman, qarag’ay kedr).
Xo‘jaligi. Beliz iqtisodiyotining asosi turizmdir. Keyingi o’rinda shakar ishlab chiqarish, keyin esa sitrus mevalar va banan eksporti, dengiz mahsulotlari ovi turadi. YIMni 58% - xizmat ko’rsatish va turizm, 24% - sanoat, 18% - qishloq, o’rmon xo’jaligi va baliqchilik tashkil qiladi. 1960-yil iqtisodiyotda yetakchi o’rinni o’rmon sanoati egallagan, qimmat navli yog’och turlarini tayyorlash, mebel va yog’ochsozlik sanoatlari shtdar jumlasidandir. Ammo noqonuniy kesishlar oqibatida so’ngggi yillarda ishlab chiqarish hajmi qisqartirildi. Hozirgi paytda o’rmonlami tiklash uchun ekvalipt va qarag’aylar qayta ekilmoqda.
Mamlakatda sement, shakar, oziq-ovqat (sitrus mevalami qayta ishlash) tamaki sanoatlari: ma’danli o’g’itlar, kiyim-kechak, poyabzal ishlab chiqarish rivojlangan. Aholi shakarqamish, sitrus mevalar, banan, mayiz, guruch, banan, mais, loviya, sabzavotlar yetishtiradi. 1980-yil mamlakat какао yong’oqlari, yeryong’oq chiqarishni o’zlashtirdi. Aholi yirik shoxli mollarni ko’paytirish, cho’chqachilik va baliqchilik bilan shug’ullanadi. Asosiy eksport mahsulotlari: shakar, banan, sitrus mevalar, baliq va dengiz mahsulotlari (krevetka, omarlar), qora patoka, qimmat navli yog’och turlari.