|
KOLUMBIYA
Poytaxti: Santa-fe-de-Bogota. Maydoni: 1141,7 ming km2. Aholisi: 46 mln. kishi (2007), 49 mln. kishi (2017). Rasmiy tili: ispan tili. Aholisining diniy tarkibi: katoliklar - 90%, qolganlari - protestantlar va boshqalar. Davlat tuzumi: respublika. Pul birligi: Kolumbiya pesosi.
Kolumbiya Respublikasi - Janubiy Amerikaning shimoli g‘arbidagi davlat. Davlat boshlig‘I - prezident. Aholining 58% - metislar, 20% - kreollar, 14% - mulatlar, 4% - qora tanlilar, 3% - sambo, 1% - amerika hundulari tashkil qiladi.
Tabiati. Tinch okean qirg‘oq chizig‘i notekis, kichik ko‘rfazlar va yarimorollar bilan kesib tashlangan, qirg‘oq bo‘ylab ko‘p kichik orollar joylashgan. Karib dengiz qirg‘oq chizig‘i ravon, uning shimolida Guaxira yarimoroli joylashgan. Mamlakatning g‘arbiy qismida shimoldan janub tomon And baland tog1 tizimi cho‘zilgan, cho‘qqilari 5000 m balandroq. U uchta parallel tog1 tizmalaridan iborat. G‘arbiy, Markaziy va Sharqiy Kordiler. Bular Paste platosini shimoliy qismida yelpig‘ichsimon bo‘lib tarqalgan. Kordilerlami markaziy qismida bir nechta tekis platolar (balandhgi 3000 3500 m) bor, Antiok tog1 tizmasi va bir qancha tog1 havzalari. Shimolda Serra-Nevada-de-Santa-Mariya tog1 massivi joylashgan. Markaziy Kordilerda ko‘plab uyg‘oq va so‘ngan vulqonlar bor. Shimolda bu tog1 tizmasi San-Lukas tog‘lari bilan tugaydi. Tog‘li hududlarda kuchli zilzilalar va vulqon otilishlari bo‘lib turadi. G‘arbiy dengiz qirg‘oqlarida shimoldan janub
tomon eni ensiz. Tinch okean pasttekisligi Atrato vodiysi bilan joylashgan. Shimolda keng Karib oldi pasttekisligi bor. Sharqiy Kordilerdan sharqda Meta, Kasanare, Arauka yassitogTikli Lyanos joylashgan (Gvian yassitogTigining g‘arbiy tarmoqlari) bo1 lib, u janubi sharqqa borib pasayadi va Amazon pasttekisligiga o‘tib ketadi. Mamlakat shimolida iqlim subekvatorial, janubda ekvatorial (uning uchun qumq va nam mavsumlar muhimdir).
Andning janubida ikkita nam mavsum va 2 ta qumq mavsum kuzatiladi, markazda bittadan. Kolumbiya shimolida tez-tez qurg‘oqchiliklar bo‘lib turadi. Guaxira yarimorolida yarimsahro bor, togTarda yog‘ingarchilik qor ko'rinishida yog‘adi. Uchta Kordilyera orasida janubdan shimol tomon ikki asosiy daryo - Magdalena va uning tarmog‘i Kauna oqib o‘tadi. Sharqiy Kordilerdan sharq tomon Orinoko va Amazonka havzalaridagi daryolar oqib tushadi. Guavyare daryosida bir nechta yirik sharsharalar bor. Sharqiy Kordiler togTarida tektonik va vulqonli ко‘liar bor. Magdalena daryo vodiysining quyi qismi kuchli botqoqlashgan, bu yerda ko‘plab ко‘liar mavjud. Harakatdagi vulqonlar hududida geyzerlar bor. Sharqiy yassitog`liklarda va Amazoniyada gileyalar joylashgan. Tinch okeani va Karib dengiz qirgteqlarida Mangr o'rmonlari, Tinch okean pasttekisligida nam ekvatorial o‘mronlar o‘sadi. Karib pasttekisliklarida savannalar, shimoh sharqda - kserofit butalar va kaktuslar o‘sadi. O'rmonlarda qimmatbaho yog‘och turlari o‘sadi, ulardan olingan pilomaterial va buyumlar eksport qilinadi.
Xo‘jaligi. Kolumbiya iqtisodiyoti qahva, neft eksportiga asoslanadi. Mamlakatda tabiiy gaz, neft, oltin, kumush, platina, yoqutlar, temir, mis, qo‘rg‘oshin, rux, nikel mdalari, toshko‘mir, boksit qazib olinadi. Sanoatning asosiy tarmoqlari: to‘qimachilik, tikuvchilik, oziq-ovqat, neftni qayta ishlash, tog‘-kon, kimyo, o‘rmon va boshqalar kiradi. Kolumbiyada
metallurgiya, metallni qayta ishlash, mashinasozlik, elektronika va radiotexnika, neftni qayta ishlash korxonalari bor. Asosiy eksport o‘simligi - qahva (arabika navi). Yiliga 0,7 mln. t. qahva ishlab chiqariladi (dunyoda 2-o‘rin). Mamlakatda banan, makkajo‘xori, sorgo, jo ’xori, bug‘doy, guruch, shakarqamish, kakao donalari, kungaboqar, paxta va boshqalar
yetishtiriladi. Qo‘ychilik rivojlangan. Asosan yirik shoxli mollami, cho‘chqalami, qo‘y1ami, tovuqlar ko‘paytiriladi, baliq va krevetka ovi bilan shug‘ullanadi. Kolumbiya neft, qahva, toshko‘mir, kiyim, bananlami, kesilgan gullarni, narkotiklami eksport qiladi.
URUGVAY
Poytaxti: Montevideo. Maydoni: 176,2 ming km2. Aholisi: 3,3 mln. kishi (2007), 3,5 mln. kishi (2016). Rasmiy tili: ispan tili. Aholisining diniy tarkibi: katoliklar - 95%. Davlat tuzumi: respublika. Pul birligi: Urugvay pesosi.
Urugvay Respublikasi - Janubiy Amerikaning janubi sharqidagi davlat. Davlat boshlig‘i - prezident. Aholining 88% - oq tanli yevropalik ko‘chmanchilar avlodlari, 8% -
metislar, 4% - mulat va negrlar hisoblanadi.
Xo‘jaligi. Urugvay - Lotin Amerikasidagi rivojlangan davlatlardan biri. YIM: 65% - xizmat ko‘rsatish sektoriga, 27% - sanoat va qurilishga, 8% - qishloq, o‘rmon xo‘jaligi va baliqchilikka to‘g‘ri keladi. Sanoatning asosiy tarmogi - oziq-ovqat (go‘sht, go‘sht-konserva, yog`, un, meva-sabzavot, shakar). Вundan tashqari mashinasozlik, metallurgiya,
yog‘ochsozlik, yuqori texnologik mahsulotlar, gidroenergetika hisoblanadi. Qishloq xo'jaligida go‘sht, jun yo‘nalishidagi yaylov chorvachihgi rivojlangan. Ahoh gumch, bug'doy, makkajo‘xori, kungaboqar, sitrus mevalar, mevalar, uzum, baliqchilik bilan shug‘ullanadi. Urugvay link mollarni, go`sht, boshoqli o‘simliklar, yog‘-moy, baliq, sabzavotlar, mevalar, vino, tamaki, teri-charmjun, to‘qimachilik mahsulotlarini ishlab chiqaradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
