Mavzu : O’qituvchi mehnatida izlanuvchanlik, yaratuvchanlik va ijodkorlik

3.Ko‘zatuvchanlik qobiliyati o‘quvchining tarbiyalanuvchining ichki dunyosiga kira olish qobiliyati o‘quvchi shaxsini va uning vaqtinchalik ruhiy holatlarini juda yaxshi tushuna bilish bilan bog‘liq bo‘lgan psixologik ko‘zatuvchanlikdir. qobiliyatli o‘qituvchi uncha katta bo‘lmagan tashqi ko‘rinishlar asosida o‘quvchining ichki holatidagi juda arzimagan o‘zgarishlarini ham faxmlab oladi. o‘quvchilarning ba’zan shunday gaplarini eshitamiz: "qaramayottanga uxshaydi-yu, hamma narsani ko‘rib turadi", "o‘qituvchimiz biror o‘quvchining xafa bo‘lganini yoki dars tayyorlamaganligini ko‘zidan biladi".
4. Nutq qobiliyati - nutq yordamida shuningdek imo-ishora vositasida o‘z fikr va tuyg‘ularini aniq va ravshan ifodalash qobiliyatidir. Bu o‘qituvchilik kasbi uchun juda muhimdir. o‘qituvchining nutqi darsda hamisha o‘quvchilarga qaratilgan bo‘ladi. o‘qituvchi yangi mavzuni tushuntirayotgan, o‘quvchining javobini tahlil qilayottan, ma’qullayottan yoki qoralayottan bo‘lsa ham uning nutqi hamisha o‘zining ichki kuchi, ishonchi, o‘zi gapirayottan narsaga qiziqayotganligi bilan ajralib turadi.
Fikrlar ifodasi o‘quvchilar uchun aniq, sodda, tushunarli bo‘ladi. o‘qituvchining bayoni o‘quvchilar fikri va diqiqatini yuqori darajada faollashtirishga qaratiladi. O‘qituvchi o‘quvchilar oldiga savollar qo‘yib, ularni asta-sekin to‘g‘ri javob berishga olib boradi, o‘quvchining diqqatini ishga soluvchi hamda fikrini faollashtiruvchi so‘z va iboralar qo‘llaniladi. o‘qituvchi o‘zundan o‘zok jumlalar, murakkab so‘z birikmalari, murakkab iboralarni qo‘llashdan qochadi. O‘rinli yumor, hazil, engilgina istehzo nutqni jonlantirib yuboradi, unio‘quvchilar yaxshi qabo‘l qiladilar. o‘qituvchining nutqi aniq, jonli obrazli, talaffo‘zi jihatidan erkin ifodali, hic-hayajonli bo‘lib, unda stilistik, grammatik, fonetik nuqsonlar uchramasligi lozim. Bir xildagi cho‘ziq zeriktiradigan nutq o‘quvchilarni tez charchatadi, ularni lanj, loqayd qilib qo‘yadi. Ayrimlar tez, ayrimlar sekin gapirishga moyil bo‘ladilar. O‘quvchilarning o‘zlashtirishlari uchun o‘rtacha, jonli nutq yaxshi natija beradi. Haddan tashqari keskin va baqiroq nutqu o‘quvchilar asabini bo‘zadi, toliqtirib qo‘yadi.