|
САҲРОЙИ АРАБ ХОТИНИНИ САБРГА ЧОРЛАГАНИ, УНГА САБР ВА ҚАШШОҚЛИК ФАЗИЛАТЛАРИНИ БАЁН ЭТГАНИ
Эр деди: “Наф деб қиларсан эътироз,
Умримизнинг кўпи кетмиш, қолди оз.
Кўпу кам тийрак назарлардан йироқ,
Селдайин иккови ҳам ўтгай, бироқ.
Хоҳ тиниқ бўлсин у сел, хоҳ лойқа ул,
Қўй, агар турмас кутиб бир жойда ул. 2290
Ушбу олам ичра не жонзотки бор,
Хуш яшар, ўнг-сўлга қилмай эътибор.
Қумри Ҳаққа шох уза шукр айлагай,
Тун учун хўрак ўзига ғамлагай.
Ҳаққа булбул сўйлагай ҳамду сано:
“Ризқ умидин бори сенда эй, Паноҳ!”1
Муждага дўндирди лочин шоҳ қўлин,
Ҳар ўлимтикдан йироқ айлаб йўлин.
Пашшадан тортиб, шунингдек, токи фил
Бил, “иёлуллоҳу ҳақ неъма-л-муъил”.2 2295
Дилда не қайғу-алам топмиш қарор,
Буғ ва ел чанги эрур, не бизда бор.
Ғам ўроқ янглиғ ўрар бардошимиз,
“Ундоғу бундоқ” эрур васвосимиз.
Бил, азоб, ғамлар – ўлимнинг пораси,
Бўл йироқ ундан, топилса чораси!
Гар ажал қисмига бўлсанг сен қарам,
Англагин, бошдан тўкилгай Кулли ҳам.
Қилса гар лаззат, ажал қисми ато,
Куллни ҳам лаззатли айлайди Худо. 2300
Дард ажалдан элчидир, эй, хийра жон!
Элчидан бурдирма юз сен ҳеч қачон!
Ўлгай аччиқ, ким яшар лаззат аро,
Танга ким тиз чўкса, ул жондан жудо.
Келтириб қўйларни саҳродан шу он,
Қай бири семиз, сўйилгай бегумон.
Тун тугаб, тонг отди, эй, дилга яқин!
Айтасан токайгача зар чўпчагин?
Эрди оз ёшликда сендан ҳар талаб,
Зар эдинг сен, сўнгра бўлдинг зарталаб. 2305
Боғ эдинг сермева, қолдинг беривож,
Айт, пишар чоғ айнидингми ноилож?
Гар десанг, мевангда бўлсин тоту таъм,
Мисли арқон, қўймасин ортга қадам.
Жуфт эрурсан, бўл сифатда менга ёр,
Маслаҳат бирлан топар ҳар иш барор.
Жуфт эрур не, келтирар буткул самар,
Жуфт этик, туфлига солгин сен назар.
Икки кавшинг биттаси гар келса тор,
Иккиси ҳам бермагайдир сенга кор. 2310
Жуфт этик катта-кичик, айт, қайда бор?
Ҳеч бўларми шеру бўри жуфту ёр?
Тева узра икки қоп нобоп турар,
Гар бири бўш, биттаси тўла улар.
Мен дадил борсам қаноатга томон,
Сен нечун юрдинг қабоҳатга томон?”.
Тонггача ўздан қониб, оқлаб ўзин,
Эр хотинга сўйламишдир шул йўсин.
———————————
1 – “Агар сизлар Оллоҳга чиндан таваккул қилганингизда, Оллоҳ таоло, худди, эрталаб оч кетиб, кечқурун тўқ қайтган қушларга ризқ бергандек, сизга ҳам ризқ ато этарди”. (Ҳадис).
2 – “Иёллуллоҳи ҳақ неъма-л-муъил” – “Барча яралмиш Оллоҳнинг оиласидир. Оллоҳ таолога бандалар ичида севимлиси оила аъзоларига манфаати кўп тегадиган кишидир”. (Ҳадис).
“Ерда ўрмалаган нарса борки, барчасининг ризқи Оллоҳнинг зиммасидадир. У Зот уларнинг турар жойларини ҳам, борар жойларини ҳам билур. Ҳамма нарса очиқ-равшан Китобда бордир”. (Қуръони карим, «Ҳуд» сураси, 6-оят).
ХОТИННИНГ: “ЎЗ ЙЎЛИНГ ВА ЎЗ МАҚОМИНГДАН ОШИРИБ ГАПИРМА, ЯЪНИ, “ЛИМА ТАҚУЛУНА МО ЛО ТАФЪАЛУНА?”1 ГАПЛАРИНГ РОСТ, АММО, СЕН УМИД ВА ИШОНЧ МАҚОМИДА ЭМАССАН. МАҚОМИНГ ВА ХУЛҚИНГДАН ОШИРИБ СЎЗЛАШ СЕНГА ЗАРАР КЕЛТИРАДИ, ЯЪНИ, “КАБУРА МАҚТАН ИНДАЛЛОҲА”2ДИР” — ДЕБ ЭРИГА НАСИҲАТ ҚИЛГАНИ
Сўнг хотин бонг урди: “Эй, ор айламас!
Менга ҳеч афсунларинг кор айламас. 2315
Беҳуда даъвою даъват айлама,
Сафсата кибру ғурурдан сўйлама!
Тумтароқ сўз-ла битарми иш-амал?
Боқ ишинг, ҳолингга, энди сал уял!
Йўқ гадонинг кибридай нохуш, зиён,
Қор, совуққа ҳўл кийим кийгансимон.
Бунча кўп даъвою худбинлик ўйинг?
Худди, ўргимчак уйидир, боқ, уйинг.3
Айт, қаноат бердими жонингга нур?
Билганинг ундан, фақат, бир ном эрур. 2320
Деди Пайғамбар: “Қаноат не? Бу – ганж”,4
Фарқи йўқдир сен учун ганж бирла ранж.
Бул қаноат бўлгуси жон ганжи чин,
Эй, ғаму жон ранжи, кўп лоф урмагин!
Сен мени жуфт билма, кўп қоқма қанот,5
Менга инсоф жуфту жуфтмас нуқсу дод.
Бек, амирлар йўлидан нетдинг юриб?
Чун малах “овлаб” — ҳавода тиғ уриб.
Бир суяк деб ит билан қилдинг уруш,
Бир қамишдай нолигайсан – қорни бўш!6 2325
Солма менга жирканиб, сўлғин назар,
Токи айтмай, томирингда не оқар.
Ўзни, ҳам ақлингни билдинг кўп расо,
Ақли ноқис деб мени билдингми ё?
Менга лоқайд бўридай ташланмагин,
Ақли пастлик яхши ақлинг оридин!
Халқ учун йўл бўлса ақлинг бегумон,
Бас, ақлмас, ул – илон бирла чаён.
Зулму макрингга Худо бўлсин тўсиқ,
Фазлу ақлинг етмасин бизга тўлиқ! 2330
Ҳам илон, ҳам жодугардирсан бу чоғ,
Ҳам илонбоз, эй, араб шаънига доғ!
Қарға ўз расволин қолса сезиб,
Қор каби эриб кетарди, ғам эзиб.
Гар ўқир афсун илонга ёвсимон,
Айлар афсунгарни ҳам афсун илон.
Бўлмасайди гар илон афсуни дом,
Ҳеч илон сеҳри уни қилгайми ром?
Жодугар зот касбу корин ҳирсидан,
Бехабар қолгай илон афсунидан. 2335
Дер илон: “Эй, сен сеҳргар, ушбу чоқ,
Кўрдинг ўз сеҳринг, менинг сеҳримга боқ!
Сен мени Ҳақ номи бирлан аврадинг,
Фитна-ю шарманда қилмоқ – мақсадинг.
Хоҳишингмас, айламиш Ҳақ номи ром,
Вой сенинг ҳолингга, қилдинг номни дом!
Олгуси Ҳақ номи ўч адлим учун,
Жон, таним топширдим ул ном деб бутун.
Қирқадир жон томиринг зарбим-ла ё,
Ё сени мендай тиқар зиндон аро”. 2340
Бор дағал гапларни айтиб шул йўсин,
Вайсамиш ёш эрга тинмай ул хотин.
———————————
1-2 – “Эй мўминлар, нега сизлар ўзларингиз қилмайдиган нарсани (қиламиз деб) айтурсизлар?! Сизларнинг ўзларингиз қилмайдиган ишни (қиламиз деб) айтишларингиз Оллоҳ наздида ўта манфур (ишдир). (Қуръони карим, «Саф» сураси, 2-3-оятлар).
“Лима тақулуна мо ло тафъалуна” – “Нега сизлар ўзларингиз қилмайдиган нарсани айтурсизлар?”.
“Кабура мақтан индаллоҳа” – “Оллоҳнинг наздида ўта манфур ишдир”.
3 – “Оллоҳдан ўзга “дўстлар”ни ушлаган кимсаларнинг мисоли худди (ўзи учун) уй қуриб олиб, (ўша уйидан паноҳ истаган) ўргимчакка ўхшайди. Албатта уйларнинг энг нимжони ўргимчак уясидир. Агар улар билсалар эди, (ўргимчак уяси ожиз бутлардан паноҳ истамаган бўлур эдилар). (Қуръони карим, «Анкабут» сураси, 41-оят).
4 – “Қаноат адо бўлмайдиган хазинадир”. (Ҳадис).
5 – Икки каптар қўшилганда азбаройи шодлик ва сархушликдан эмас, аслида бир-бирини ушлаб қолиш мақсадида қанот қоқмоғига ишора.
6 – “Мўмин мисоли бир бурғудир, унинг ичида бўшлиқ бўлмаса, чиройли садо бермайди”. (Ҳадис).
Do'stlaringiz bilan baham: |
