|
ЭРНИНГ ХОТИНИГА: “ҚАШШОҚЛАРГА ПАСТ НАЗАР, ҲАҚ ИШИГА ШУБҲА БИЛАН ҚАРАМА, ОЖИЗ ФИКР, ХОМ ХАЁЛЛАРИНГГА БЕРИЛИБ ҚАШШОҚЛИК ВА ҚАШШОҚЛАРГА ТАЪНА ҚИЛМАГИН” — ДЕБ НАСИҲАТ ҚИЛГАНИ
Деди: “Сен хотинми ё ғамхона, сил?
Йўқчилик – фахрим маним,1 теккизма тил.
Худди, бош узра кулоҳдай молу зар,
Ким паноҳ билгай кулоҳни, кал улар.
Жингалак ҳам кўп қалин, ким сочи гар,
Бошидан учса кулоҳи, хуш ёқар.
Ҳаққа ёр кўргувчига монанд агар,
Бил, яланғоч яхши, берк бўлса назар. 2345
Қулфурушлар қулни тақдим этса гар,
Айб ёпгич тўнни ул қулдан ечар.
Айби бўлса, қандоқ урён айлагай?
Тўн билан, аксинча, авраб-алдагай.
Дейди: “Бул яхши-ёмондан ор қилар,
Тўнни ечмоқликка сендан тортинар”.
Хожа бошдан то оёқ айбга ботар,
Моли бор, буткул унинг айбин ёпар.
Таъмадин айбин кўролмас таъмагир,
Таъмаси ҳам дилга сарпо, пардадир.2 2350
Айтса сўз кон зарри янглиғ гар гадо,
Моли йўл топмас бирор дўкон аро.
Сенга йўл бўлсин у дарвишлик қадар,
Солма дарвишлар томон сўлғин назар.
Мулку мол ташвиши йўқ дарвишда ҳеч,
Зулжалол бергуси ризқин эрта-кеч.
Ҳақ эрур Одил, адолат кимда жам,
Ҳеч қачон айларми бедилга ситам?3
Кимгадир айлайди ноз-неъмат ато,
Ким бировни ёндирар оташ аро. 2355
Ёндирар гулханда, ким икки жаҳон
Холиқи Ҳаққа агар қилгай гумон.
Айт, “фақирлик фахри”масми Ҳаққа ёр?
Не латофат, иззат-икром унда бор!
Сен лақаб қўйдинг ичинг-этингни еб,
Ёрни ҳам, морларни ҳам овловчи деб.
Мен тишин узгум, илон тутсам агар,
Бошга то келтирмасин зарби зарар.
Бил, илоннинг жонига тишдир ғаним,
Ёвни дўст айлар маним бул қилганим. 2360
Таъмадан ҳаргиз қидирмасман фусун,
Таъма бошин мен букиб кетгум бутун.
Қилмадим халқдан тамаъ, асра Худо!
Бор қаноат олами кўнглим аро.
Олмурут устинда не кўрсанг бу он,
Пастга тушгин, қолмасин то бир гумон.4
Тушганингда айланар бош, кўз тиниб,
Айланар уй демагил, сен айланиб.
—————————
1 – “Қашшоқлик фахримдир ва мен у билан фахрланаман”. (Ҳадис).
2 – “Илм ва мол-дунё ҳамма айбни беркитар, нодонлик ва қашшоқлик ҳар қандай айбни кўрсатар”. (Ҳадис).
3 – “Бу (азоб) ўзларингиз қилган гуноҳларингиз сабаблидир. Албатта Оллоҳ (Ўз) қулларига зулм қилгувчи эмасдир”. (Қуръони карим, «Ол-и-Имрон» сураси, 182-оят).
4 – Бир ривоятга ишора: Бир хотин олмурут устига чиқиб, патда турган эрига: “Ёнингдаги хотин ким? Нега у билан ўпишасан?” – деб дод-вой солади. Кейин эрини дарахтга чиқариб, ўзи ўйнаши билан айш қилади. Эри дод-вой солса, айбни дарахтга тўнкайди.
ҲАР КИМНИНГ ҲАРАКАТИ УНИНГ ЭГАЛЛАГАН ЎРНИГА ҚАРАБ БЕЛГИЛАНИШИ ВА ҲАР КИМНИ ЎЗ ВУЖУДИ ДОИРАСИДА КЎРИШИ. ЯШИЛ ШИША ҚУЁШНИ ЯШИЛ, ҚИЗИЛ ШИША ҚИЗИЛ РАНГДА КЎРСАТАДИ, ШИШАЛАРНИНГ РАНГИ ЙЎҚОЛГАЧ, ОҚАРАДИ. БОШҚА БАРЧА ШИШАЛАРДАН У РОСТГЎЙРОҚ БЎЛИШИ ВА ИМОМ САНАЛИШИ БАЁНИДА
Дуч келиб Аҳмадга деди Бу Жаҳл:1
“Ҳошимийлар нақшисан яшноқ, разил”. 2365
Деди Аҳмад унга: “Не айтдинг, бу – рост,
Рост гапинг, сен гарчи оширдинг бироз.
Учратиб, сўнг деди Сиддиқ:2 “Эй, қуёш!
Сен на шарқийсан, на ғарбий, эгма бош!”.
Деди Аҳмад: “Эй, азиз, рост сўйладинг,
Арзимас дунёга банди бўлмадинг”.
Бунда борлар сўрди: “Эй, мумтозу ноб,
Икки зид гапга нечун бир хил жавоб?”
Деди: “Мен сайқал берилган кўзгуман,
Турку ҳинд кўргай ўзин бул кўзгудан”. 2370
Эй, хотин, сен таъмагир деб қилма панд
Бўл заиф даъволарингдан сал баланд.
Таъмага монанд у, лек, раҳмат эрур,
Таъма бор жойда нечук неъмат келур?
Кўр синаб хорликда ўзни икки кун,
Фақр аро бойликни хуш кўрмоқ учун.
Қил сабр, ҳам келмасин хорлик малол,
Ҳар фақирга шон бағишлар Зулжалол.
Бурма афт, ташла назар, мингларча жон
Ботди бол уммонига, сабр айлабон. 2375
Боқ, ўшал минглаб тахир жонлар томон,
Гулшакарлар ичра унгай гулсимон.
Эй, дариғ, жонимда гар сен жо эдинг,
Бунда кўнглим шарҳидан пайдо эдинг.
Ушбу сўз жон кўксидан сутдир лазиз,
Чиқмагай соғгувчи ё сургувчисиз.
Кимки тинглаб ушбу сўзни, хуш билар,
Гар ўликдир, воизу бийрон қилар.
Бўлса тингловчи умидвор, бемалол
Сўйлагай юз тилда дарҳол гунгу лол. 2380
Қўйса номаҳрам эшигимдан қадам,
Бор ҳарам аҳли юзин тўсгай шу дам.
Кирса эшикдар бирор маҳрам, яқин,
Юз яширганлар очар юз пардасин.
Неки бор, афзал, чиройлик кўрсатар,
Қай нигоҳ бўлгай басир, кўргувчи гар.
Чанг садоси бўлса хоҳ паст, хоҳ баланд,
Кар қулоқларни сира айларми банд?
Мушкни Ҳақ бекорга хушбўй қилмаган,
Ҳис қилолмас ҳидни ҳеч ҳид билмаган. 2385
Ҳақ яратмиш ер билан осмонни ҳур,
Ҳақ таратмиш ул аро оташ ва нур.
Ҳақ яратмиш ерни ер насли учун,
Ҳақ яратмиш кўкни кўк аҳли учун.
Ёв эрур ҳар дам баландга пасту хор,
Ҳар маконнинг ўз талабгор аҳли бор.
Эй, тубан, юксакни ҳеч кўрдингми эп?
Кўр учун зийнатланиб, бердингми зеб?
Гарчи мен дунёни дурга тўлдирай,
Гар буюрмас сенга, қайга бош урай? 2390
Эй, хотин, ё бехатар йўл танлагин,
Топмасанг йўл, кел, мени тарк айлагин.
Хушламам, яхши-ёмон қилса талаш,
Дилни, ҳатто, ғаш қилар сулҳу яраш.
Жим туришга топмасанг бир зум сабот,
Хонадонинг тарк этарман шул заҳот”.
—————————-
1 – Бу Жаҳл – Абу Жаҳл, яъни, Жаҳолат отаси. Муҳаммад (с.а.в)нинг ашаддий душманларидан. 624 йилда Бадр жангида қатл этилган.
2 – Сиддиқ – Абу Бакр Сиддиқ Абдуллоҳ ибн Абу каҳҳофа ибн Омир (571-634), исломда “хулафои рошидин” (“тўғри йўлдан борувчи халифалар”), “чорёрлар” деб аталган дастлабки тўрт халифадан биринчиси, Муҳаммад (с.а.в)нинг энг яқин сафдоши, қайноталари.
Do'stlaringiz bilan baham: |
