|
УМАР РАЗИЙАЛЛОҲУ АНҲУНИНГ МУТРИБ НАЗАРИНИ ЙИFИ МАҚОМИДАН ҚАЙТАРИБ, БОРЛИҚДА МАВЖУД МАШFУЛЛИК МАҚОМИГА ЙЎНАЛТИРГАНИ
Деди мутрибга Умар: “Жонинг ҳалак,
Бул эрур ҳушёрлигингдан бир дарак.
Фоний ўлмоқликда бордир ўзга роҳ,
Чунки, ҳушёрликда бор ўзга гуноҳ. 2200
Ҳушёрлик кечмишинг ёди эрур,
Келмишу кечмиш Худога пардадур.
Иккисин от ўтга, токай сен бу чоғ
Бир қамишдай, иккисиндан боғу боғ.
То қамиш боғлик эрур, сирдош эмас,
Ул лабу овоз-ла суҳбатдош эмас.
Ўз-ўзингни айланиб – ширк ичрасан,
Уйга келсанг ҳам, ўзинг-ла биргасан.
Эй, хабар бергувчи Зотдан бехабар,
Баттар ул тавбанг гуноҳдан қанчалар!1 2205
Кечмишингдан тавба айларсан ҳамон,
Тавбадан тавба этарсан, айт, қачон?
Паст садолар қибла бўлгай сенга гоҳ,
Гоҳ ялайсан, қайда ғамгин нола-оҳ!”
Форуқ2 асрор кўзгуси бўлган сайин,
Чол ичинда бўлди бедор жон тағин.
Этди тарк ханда, йиғи жонин шу он,
Жон йитиб, ундан тирилмиш бошқа жон.
Кўнглидан жой олди сўнг ҳайратлари,
Бўлди ул осмонлару ердан нари. 2210
Бул талаб барча талабдан ўзгадир,
Булни мен билмам, агар билсанг, гапир!
Ҳолу қолдан ўзгадир бул ҳолу қол,
Ўз жамоли ичра ичра кўмгай Зулжалол.
Ул халос топмоқ ўйинда ғарқ эмас,
Ё бировмас, улни Дарё билса бас.
Кулл ақлдан жузви гўё бўлмагай,
Гар тақозода тақозо бўлмагай.
Гар тақозода тақозо бўлгуси,
Ўша дарё мавжи бул ён келгуси. 2215
То бу ён чол қиссасин ҳоли етар,
Ҳолу чол ўз юзига парда тутар.
Чол этак силккач мулоқотдан бу чоқ,
Оғзимизда сўз чала қолди, бироқ.
Бул мулоқот, айш-ишрат деб чунон,
Шубҳасиз, тикмоқ керак юз мингта жон.
Овда жон ўрмонида лочинчалик
Бўл, жаҳон офтобидай жонингни тик.
Ул баланд офтоб сочар оламга жон,
Гоҳ бўшаб, гоҳи тўларкан ҳар замон. 2220
Офтоби маънавий, жон соч бу он!
Янгилансин токи бул кўҳна жаҳон.
Одамийнинг жисмига руҳ бирла жон
Етгуси ғайбдан оқувчи сувсимон.
——————————
1 – “Нимани хаёл қилманг, Оллоҳ бор деб гумон қилинг”. (Ҳадис).
2 – Форуқ – ҳақ ва ноҳақни ажратувчи, Умар ибн Хаттобнинг лақаби.
ҲАР КУНИ БОЗОР БОШИДА: “АЛЛОҲУММА АЪТИ КУЛЛА МУНФИҚИН ХАЛАФАН, АЛЛОҲУММА АЪТИ КУЛЛА МУМСИКИН ТАЛАФАН”1 — ДЕЯ ЖАР СОЛГАН ИККИ ФАРИШТА ДУОСИНИНГ ТАФСИРИ ВА УЛ ХАЙР-САДАҚА ҚИЛГУВЧИЛАР ҲОЮ ҲАВАС ЙЎЛИНИНГ ИСРОФГАРЛАРИ БЎЛМАЙ, ҲАҚ ЙЎЛИДА ЖИҲОД ЭТГУВЧИЛАР ЭКАНЛИГИ БАЁНИ2
Деди Пайғамбар: “Ўгит бўлсин учун,
Қўш фаришта даъват айлар кеча кун:
Эй, Худо, хайр этса ким, ҳеч қилма кам,
Бир дирамни айлагин юз минг дирам!
Эй, Худойим, зиқна бўлса ким агар,
Сен зиёнин устига бергин зарар!”. 2225
Кўп эрур исрофчидан яхши хасис,
Берма Ҳақнинг молини Ҳақ амрисиз!
Ўрнига топ беҳисоб ганж янгидин,
Бўлмагин сен токи кофир аҳлидин.
Қанча тева сўйдилар, деб жанг аро
Тийғимиздан мағлуб ўлсин Мустафо.3
Амри Ҳақни излагил ким Ҳаққа ёр,
Амри Ҳақ ҳар қалбда топмайди қарор.
Бўлса қул ёғий, кўр адлин ҳолини,
Тарқатар ёғийга шоҳнинг молини. 2230
Аҳли хос ҳушёр қилар ғафлатдагин,
Хайр этиб, афсус қилар бўлса тағин.4
Шоҳдан ул ёғий, қилиб адлу ато,
Орттирар не? Айрилиқда юзқаро.
Маккага бошлар Расул-ла жанг қилиб,
Тевалар сўймиш, қабул бўлгайми деб.
Шул сабаб, мўмин дегай, дилда ваҳм:
Ҳар намоз: “Иҳди сирота-л-мустақим”.5
Гар дирам бермоқ сахийга хос эрур,
Гар саховат этса ошиқ, жон берур. 2235
Ҳақ йўлинда берса ким нон, нон олар,
Ҳақ йўлинда берса ким жон, жон олар!6
Тўкса гар япроғу баргин ҳар чинор,
Қайтарар ҳаққин ҳақирнинг Кирдигор.
Қолмаса бахш айламоққа қўлда мол,
Айт, Илоҳий Фазл этарми поймол?
Ерга дон сочганда, омбор бўшагай,
Лек, экинзорлар аро ризқ тўшагай.
Кимки омбор ичра донни ғамлагай,
Борини сичқону қўнғиз ямлагай.7 2240
Бул жаҳон инкор эрур, исбот қидир,
Сувратинг бўш, изла маъно бирма-бир.
Элт қилич остига аччиқ жонни тез,
Ол ширин денгизсимон жонни бу кез.
Гар ошолмассан бу йўл остонасин,
Битта достон тинглагин мендан тағин.
——————————
1 – “Аллоҳумма аъти кулла мунфиқин халафан, аллоҳумма аъти кулла мумсикин талафан” – “Эй, Оллоҳ, барча садақа қилгувчилар эвазини бер (яъни, садақа қилинган моли эвазига мол ато айла). Эй, Оллоҳ, барча хасисларни барбод айлагин (яъни, садақа бермайдиганлар молини барбод айлагин).
2 – “Бирор кун йўқки, икки фаришта тушиб, улардан бири: “Эй, Раббим, йўқсилларга берганлар бергани эвазига бер!”, иккинчиси эса: “Бермаган зиқналарга талафот бер”, — деб айтмаган бўлса”. (Ҳадис).
3 – Бадр жангидан бир неча кун олдин (624) бутпарастлар Муҳаммад (с.а.в)нинг кам сонли қўшинлари устидан ғалаба қозонмоқ мақсадида ўзларининг худоларига қурбонлик келтирадилар, ўнлаб туяларни сўйиб, кофирларга тарқатадилар. Келтирилган қурбонликларига қарамай, улар жангда енгилади.
“(Эй инсонлар), Оллоҳга ва Унинг пайғамбари (Муҳаммад алайҳис-салом)га иймон келтиринглар ҳамда У зот сизларни халифа қилиб қўйган нарсалардан (яъни, вақтинча қўлларингизда турган эрта бир кун сизлар истасангиз-истамасангиз ўзгаларнинг қўлларига ўтиб кетадиган Оллоҳ берган мол-давлатдан) инфоқ-эҳсон қилинглар! Бас, сизлардан иймон келтирган ва инфоқ-эҳсон қилган зотлар учун катта ажр-мукофот бордир”. (Қуръони карим, “Ҳадид” сураси, 7-оят).
“Оллоҳ йўлидаги (кураш учун молларингизни) сарфланглар! Ва Оллоҳдан қўрқингиз! Билингларки, Оллоҳ ўзидан қўрқувчилар билан биргадир”. (Қуръони карим, “Бақара” сураси, 195-оят).
4 – “Албатта кофир бўлган кимсалар мол-дунёларини Оллоҳнинг Йўлидан тўсиш учун ишлатурлар. Бас, уни сарфламайдилар-у, сўнгра ўша (моллари) ўзларига ҳасрат бўлур, сўнгра мағлуб бўлурлар”. (Қуръони карим, «Анфол» сураси, 36-оят).
5 – “Иҳдинас сиротол мустақим” – “Ўзинг бизни Тўғри Йўлга ҳидоят қилгин”. (Қуръони карим, “Фотиҳа” сураси, 6-оят).
6 – “(Эй Муҳаммад алайҳис-салом), Менинг иймон келтирган бандаларимга айтинг: «Парвардигорингиздан қўрқингиз! Бу дунёда чиройли амал қилган зотлар учун (Охиратда) чиройли (оқибат – жаннат) бордир. Оллоҳнинг Ери кенгдир. Ҳеч шак-шубҳа йўқки, сабр-тоқат қилгувчиларга ажр-мукофотлари ҳисоб-китобсиз тўла-тўкис қилиб берилур”. (Қуръони карим, «Зумар» сураси, 10-оят).
6 – Бу байт мазмуни – Исо (а.с)нинг: “Қўлингдан келса, жамғармангни шундай жойлаштиргинки, токи сичқонларга ем бўлмасин ва ўғрилар ҳам унга яқин йўламасин, сўнгра ҳаракатда бўл” деган фикрига ҳамоҳанг.
Do'stlaringiz bilan baham: |
