Маъруз бошқариш тизимига кириш режа: 1

Sig’imli datchiklar
Sig’imli datchiklar ham parametric qatoriga kiritiladi, chunki bu datchik har qanday o’lchanayotgan qiymatni sig’im qarshiligi ko’rinishiga keltiradi.


Tenzometrik datchiklar
Tenzometrik datchiklar (TD) asosiy vazifasi, mashina va mexanizmlarda bo’ladigan mexanik kuchlanish va o’zgarishlarni (деформация) o’lchashdan iborat.
TD – vazifasi materiallarni va mexanizmlarning aktiv qarshiligini va o’zgarishini o’lchashdan iborat.
TD – sifatida o’tkazgichlar sim, falga, plyonka – ko’rinishda va yarim o’tkazgichlar ishlatiladi.
Simli tenzodatchiklar. Simning aktiv qarshiligi uning geometrik o’lchamiga va уделний qarshiligiga () bog’liq:
_{ }.
bu yerda l – uzunlik, s – yuza (sim kesim yuzasi).
Sigma turtki berilganda (деформация) ya’ni turtki natijasida sim cho’zilsa, uning hajmi (V), yuza va yuza radiusi (r) o’zgaradi. Natijada simhajmi hisoblash formulasi o’zgaradi:

Ba’zi kichik qiymatlarga e’tibor bermagan holda
_{ }.
Bundan hajm o’zgarishi:

Tenglamani rdl bo’lib va _{ } almashtirib:
_{ }.
bu yerda _{ } – Puasson koeffitsent simning cho’zilgandagi o’lchamlarini o’zgarishi.

6.7- RASM. Simning deformatsiyasi (o’zgarishi)
Sim razmerlarining o’zgarishi natijasida, metall zichligi o’zgaradi va uning nisbiy qarshiligi o’zgaradi.
TD – juda soda bo’lib ingichka sim (0.5_{ }) tashkil etilib, datchik sezgirligini oshirish uchun ko’prik sxemasidan foydalaniladi.

6.8- RASM. Tenzodatchiklarni yig’ish va o’rnatish sxemasi.
Tenzodatchiklarni faqat simdan emas balki falga, plyonkali turlaridan ham foydalanish mumkin. Falgali datchiklar 3_{ }15 mkm atrofida bo’ladi, ularning qarshiligi 30_{ }300 Om oralig’ida bo’lib, ularni qurilma va mexanizmlarga kuchlanish va zo’riqish ehtimoli bo’lgan joyga yopishtiriladi.

RASM 6. Falgali tenzodatchiklar.