Маъруз бошқариш тизимига кириш режа: 1

Ovoz to’lqinlari
Ovoz to’lqinalri – deb muhitni ( qattiq jism, suyuqlik, gaz) biror davriy oraliqda siqish (zichlash) yoki kengaytirishga aytiladi. Insonlar eshitish chegarasi 20…..20000 Гц. Mexanik to’lqinlar (qurilmalardan chiqadigan ovoz) 20 Гц dan kichik bo’lsa infroovoz, agar 20 Гц katta bo’lsa ultraovoz deyiladi.
Ovoz to’lqinlarining ultraovozli to’lqinlari kimyo sanoatida sochiluvchi va suyuqliklarni moddalarni sathini o’lchashda qo’llaniladi.

Rasm 6-7 (5.103-456 bet Беспалов)
Sathni o’lchashda ultraovozli to’lqin chiqaruvchi manba (1) va ovozni qabul qiluvchi (2) qurilmadan iborat bo’lib, ovoz to’lqini o’lchanayotgan modda sathidan qaytishiga va unda yutilishiga asoslangan. Ultraovoz chiqaruvchi va qaytgan va kuchsizlangan ultraovozni qabul qiluvchi qurilmalar p’ezoelektrik o’zgartirgichlar asosida qurilgan.

6.7- RASM ( Беспалов 456. 457. 458 bet) (5.103, 5.104)
Rasm 6-7.a, chizmada keltirilgan sath o’lchovchi qurilma (manba va qabul qiluvchi) sig’im ichida joylashtirilgan, va sath ma’lum kritik sathga yetganda suyuqlik (sochiluvchi) qurilma oralig’ini to’ldirib, ovoz to’lqinlarni yutadi, natijada qabul qiluvchi qurilma (2) distor sifatida, sath to’g’risida ogohlantiradi. Keying (б) qurilmada ultraovoz, suyuqlikdan aks-sado sifatida qaytib, qabul qiluvchi qurilmaga kelib turadi va tushish va qaytish masofalarini hisoblab yoki ovoz to’lqinning kuchsizlanishi asosida sath to’g’risida ma’lumot hosil qilinadi.
Rasm 6-7 dagi uchinchi sig’imda (б) suyuqlik ustiga emmiter qo’yilgan bo’lib, unga kelib tushgan ovoz to’lqini ta’sirida, undan ultraovoz chiqadi va bu ovoz manba qabul qiluvchi qurilma yordamida elektr signalga aylantiriladi, elektr signal quvvati manbadan emmitergacha bo’lgan masofaga va emmiterdan qabul qiluvchi qurilmaga bo’lgan masofaga bog’liq bo’ladi va bu bog’liqlik sath ko’rsatkichi (n) orqali ifodalanadi.
МАЪРУЗА.8.
АРОРАТНИ ЎЛЧАШ


Умумий тушунчалар: