M s h. N u r m a t o V a, s h. T. H a s a n o V a rasm, buyum yasash va tasviriy faoliyatga



Download 4,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/63
Sana30.12.2021
Hajmi4,97 Mb.
#92795
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   63
Bog'liq
Rasm buyumlar yasash va tasviriy faoliyat metodikasi. Nurmatova M.SH

Ibn  Sino  «Bilim kitobi»
Qayerda  idrok  b o ‘lmasa,  o ‘sha  yerda  rohat  ham ,  azob  ham  
b o ‘lmaydi.  D em ak,  birinchidan,  bizda  ikki  ko‘rinishda  b o iad ig an  
idrok  b o iis h   kerak:  birinchisi,  tashqarida  (yuzaga  keladi),  his- 
tuyg‘udek,  ikkinchisi  esa,  ichkarida,  tasaw u r va  ong  shaklida.  Bo­
lalar  atrofdagi  narsalarga ju d a ta ’sirchan b o ia d ilar,  shuning uchun 
m aktabgacha  ta ’lim  muassasasining  joylashishi,  jihozlanishi  katta 
ahamiyatga  ega.
«H ar  bir  inson  o ‘zgarishlarga  qodir,  bolada  esa  bu jud a  kuch­
li.  Bolalar  hayotidan  alohida  lahzalarni  eslatishning  o ‘zi  kifoya: 
ularning  m uhiti  o ‘zgargan  vaqtda,  atrof-m uhit  ularda  qanchalik 
katta  iz  qoldirishi  ochiq  k o ‘rinadi».  (Jaloliddin  Devoniy,  «Siyaniy 
rukovodstva»).
Tashqi  passivlik  natijasida  tashqi  olam  bolaga  faol  ta ’sir  qila­
di.  U lar  narsalarning  aham iyati  bilan  tanishadilar,  o ‘yinchoqlarni 
ularning  shakli,  rang,  materialiga  diqqatlarini  qaratib,  bir-biri- 
dan  farqlaydilar.  Yoshi  ortgan  sari  ular  qanday  qilib  jihozlarni 
har  xil  qo‘yish  mumkinligi  va  o ‘yinchoqlarni  joylashtirishni,  xona 
devorlari  qanday  bezatilganligini  farqlay  oladilar.  Sekin-asta  bola­
lar  o ‘zlari  mashg‘ulotga  tayyorlanishda,  ovqatlanish  uchun  stolni 
tayyorlash,  bayramga  guruh  xonasini  kuzatishda  ishtirok  eta  bosh- 
laydilar.  U lar  endi  faqatgina  ham m a  narsadan  foydalanmay,  bal­
ki  o ‘zlari  ham   kerakli  sharoitni  yaratishga  o ‘rganadilar.  Bolalar­
ning  bu  faoliyati  kattalarning  doimiy  yo‘naltirilgan  yordami  n ati­
jasida  ularda  go‘zallik  va  foyda  haqida  tasaw urlarning  shakllani- 
shiga  olib  keladi,  estetik  his  va  ijodga  ehtiyojni  tarbiyalaydi.  Lekin
75


bu  jarayon  muvaffaqiyatli  rivojlanishi  uchun  bolani  o ‘rab  turgan 
butun  m uhit  o ‘ziga jalb  qiladigan,  chiroyli,  yetarli  boMishi  kerak. 
Pedagog esa bolalarni badiiy va m aishiy-estetik  tarbiyalash  masala- 
larini  yaxshi  bilish  va  farqlashi  kerak.  M aishiy  estetikani  m uta- 
xassislar buni  qanday  tushunadilar  — bu  go‘zallik  va  foyda  qonun- 
lari  asosida  tashkil  etilgan,  bizni  o ‘rab  turgan  butun  sharoit,  o ‘zini 
tuta  bilish,  tashqi  ko‘rinish,  kiyimi,  ya’ni  bu  bizga  va  atrofimizda- 
gi  odamlarga yaxshi  kayfiyat bag‘ishlaydigan,  to ‘laqonli  ish va  dam 
olishni  ta ’minlaydigan  ham m a  narsa.
Estetika  demak,  chiroyli,  ongli  va  qulay.  Maishiy  estetika  mak­
tabgacha  ta ’lim  muassasasida  bu  binoning  badiiy  jihozlanishi 
(pedagogik  ta ’sir  vositasi,  estetik  tarbiya  vositasi)  va  kompleks 
arxitektorli  badiiy  masalalarning  yechimi  vositasi,  maktabgacha 
ta ’lim  muassasasining  har  xil  bolaning  jam oada  badiiy  rivojlani­
shi  uchun  sharoit yaratilishi  kerak.  Jihozlar  (interyer)  maktabgacha 
yoshdagi  bolalar  badiiy  tarbiyasi  masalalari  bilan  kelishilgan  holda 
o ‘rnatiladi,  shuningdek,  zam onaviy  dizayn  talablariga  ham  rioya 
qilinadi  (texnik  estetika).
M aydonda  bo‘lish  bolani  doim o  xursand  qilishi  uchun,  o ‘yinga 
qiziqtirishi  turli  xil  faoliyatga  tortishi,  jism onan  sog‘lomlashtirishi 
uchun  m aydonning  jihozlanishi  bir  qator  talablarga  javob  berishi 
kerak:
—  arxitektorli  badiiy va  pedagogik;
— barcha  turdagi jihozlarning  miqdori;
—  maydonning  ko‘kalamzorlashtirilishi;
— maydonning,  ayvonning,  besetkaning  badiiy  bezatilishi.
M aktabgacha  ta ’lim  muassasasining  badiiy  bezatilishi  o ‘z -o ‘zi-
cha  m uhim ,  lekin  zamonaviy  pedagogik  masalalarning  yechilishi 
aloqasi  bilan  bu  mavzu  yanada  oydinlashadi,  tarbiyaga  kompleks 
yondashuv  «funksional  yondashuvga  qaraganda  katta  tarbiyaviy 
effekt  bilan  ta ’minlaydi»  (Babanskiy Yu.K.).
Bolalar  ijodi  uchun  idrokning  bilish  tom oni  katta  aham iyat- 
ga  ega.  Bola  buyum  yoki  hodisaning  nom ini,  tashqi  ko‘rinishini 
(shakli,  rangi  kattaligi  va  b.)  bilishi  kerak,  uning  qaysi  xususiyat- 
lari  1-darajali,  qaysilari  2-darajali  ekanligini  aniqlay olishlari kerak. 
Bu  xususiyatlarni  bolalar  har  doim   ham   mustaqil  ajrata  olmaydi- 
lar.  K o‘pincha  u  diqqatini  yorqin  ahamiyatli  bo‘lmagan  detallarga 
qaratadi,  natijada  esa  obyektning  realligi  buziladi.
76



Download 4,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish