М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

Siqiluvchan qatlam
(
D
) deb nom lanuvchi bunday ko'lam
qalinligini belgilashda tashqi yuk ta ’siridan zo 'riq ish
cr,
tabiiy grunt bosimi cr, 
qiym atining 20 foizini tashkil etgan chuqurlik bilan chegaralish qabul qilingan.
Siqiluvchan qatlam qalinligini belgilash uchun quyidagi am allam i bajarm oq 
lozim. G eoligik tasvirda poydevor shakli lushiriladi (7.3-rasm ). Poydevor o'qidan 
so ’l tom onda gruntning s o f og'irlig id an tabiiy zo 'riq ish chizm asi chiziladi (ixtiyoriy 
o ’lchamda).
Poydevor o 'q in in g o 'n g tom onida esa, inshoot o g ’irligi ta ’siridan yuzaga 
keluvchi hisobiy bosim (q o ’shim cha zo'riqish) chizm asi tushiriladi. Buning uchun 
poydevor tag yuzasi sathidagi hisobiy bosim m iqdorini quyidagicha aniqlash tavsiya 
etiladi:
*=e-r- ,,
aniqlashga oid chizm a
(7.4)
bunda: 

inshootdan uzatiluvchi yukning 
poydevor tag yuzasi sathidagi o 'rtach a miqdori, 
MPa;
«т.- shu sathdagi gruntning tabiiy bosimi,
MPa.
Zam in chuqurligi b o 'y la b hisobiy 
bosim ­
ning 
o 'zg arish i quyidagicha hisoblanadi:
= “ - CTx , 
(7.5)
bunda 
a
-z o 'riq is h n in g
chuqurlik 
b o 'y lab
tarqalish koeffitsiyenti 
(7.1-jadvaldan 
olinadi).
H isoblangan о-ц.)
ning qiym atlarini 
chizm aga 
tushirib, ulam i yaxlit 
chiziq bilan 
birlashtirsak, uning chuqurlik b o 'y la b
o 'zg arish k o 'la m i hosil b o 'lad i. O 'q chiziqning 
ikki 
tom onidagi chizm alam i taqqoslash natijasida yuqoridagi 
shartga asosan siqiluvchan qatlam chuqurligi aniqlanadi.
C h ek siz 
q a tla m li g r u n t zich lash u v i 
o q ib a tid a
p o y d e v o r c h o ‘kish in i h iso b lash . Q oya grunt ustida
7 .4 -ra sm . C h ek siz qatlam li 
grunt zichlashuvi n atijasida 
poyd evor c h o ’kishini 
hisob lashg a doir chizm a
101

---

joylashgan