М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

En
va Puasson koeffitsiyenti 
fi
qabul qilingan. Bunda 
deform atsiya m iqdori 
Ep
ni to 'g 'r i aniqlashga asosiy e ’tibor qaratiladi. S huning uchun 
m iqdor 
E„
ni inshootdan uzatiluvchi haqiqiy yuk ta ’sirida aniqlash tavsiya etiladi. Shu 
bilan birga deform atsiya m iqdori 
Ep
ni aniqlashda zo 'riq ish n in g tik tashkil etuvchilari 
e T .,a y v a a r
bilan birga uni chuqurlik b o 'y lab o 'zg arish i ham nazardan chetda 
qolm asligi kerak. C hunki chuqurlab borgan sari grunt zichligining oshib borishi 
natijasida 
E„
ning m iqdori ham oshishi tabiiydir.
7.2. D e fo rm a tsiy a m iq d o ri (E p), P u a ss o n (ц) va yon 
to m o n bosim i (£) k o e ffits iy e n tla ri
Grunt deform atsiyasiini 
tadqiqotlashda uni 
barcha nuqtalarida o'zgarm as
98

---

va ostki tom onlarini yotiq 
ta ’sir etuvchi bosim ni 
N
hossalarga ega b o 'lg an yahlit bir jin sli jism deb qaraladi.
B unday jism tarkibidan tom onlarining 
uzunligi / 
ga 
teng boMgan kub 
shaklidagi kichik b o ‘lak ajratib olam iz va uning b ir tom onga 
y o 'n alg an siljishini 
kuzatam iz. 
K ubni 
siqilishga olib 
keluvchi 
bosim bilan 
uning ta ’sirida 
yuzaga keluvchi deform atsiya orasida chiziqli b o g 'lan ish nam oyon b o 'la d i 
deb 
faraz qilam iz. H aqiqatda esa, 
ajratilgan 
kub 
a tro f 
tom onlari b o 'y la b grunt 
bosim ining ta ’sirida b o 'lad i.
K ubning ustki
1 
holga keltirib, unga
qiym atga oshiram iz.
A gar shu vaqtda kubni yon tom onlariga ta ’sir 
etuvchi 
bosim ning qiym ati o 'zg arm asa, unda 
m a ’lum darajada qisqarish ro 'y beradi ( 7 .1-rasm). 
K ubning balandligi Л qiym atga kam ayib