М еханика грунтов, вклю чает в себе вопросы, касаю щ иеся видам и классиф икациям грунтов, их

Sizish jarayoni
deb nom lanuvchi bu holat, k o 'rin ib turibdiki, gru n t turiga 
bogMiq. S huning uchun nihoyatda sust suv sizuvchanlik xususiyatiga ega boMgan 
loyli gruntlarda sizish jarayonining davom iyligi uzoq vaqtga ch o ‘ziladi. Qumli 
gruntlarda esa, bu davom iylik qisqa vaqt ichida, k o 'p in ch a inshoot qurib bitkazilishi 
bilan yakunlanadi.
Sizish jarayoniga oid qonuniyatlam i tadqiqot etish ishlarini 1925 yildayoq 
Tersagi K. boshlagan edi. U tekis tarqalgan yuk ta ’sirida uzluksiz g ‘ovak suvlari va 
zarralar harakatini chuqur o'rgangan. K eyinchalik m azkur m asala b o ‘yicha 
G ersevanov N. M. (1937 y.). Florin V. A. (1946 y.), M aslov N .N (1949 y.), Polshin 
V. A. (1948 y.) va boshqa olim lar shug'ullanganlar.
Hozirgi davrda toMa to 'y in g an gruntlam ing siljish davom iyligini o 'rg an ish d a
N .M .G ersevaniv 
yaratgan 
“ sizish 
jarayoni 
. u.___
p
____ _ 
y
nazariyasidan” keng foydalaniladi. Bunda quyidagi 
i j i m i i m j n i U j f T j n
. 
shartlar nazarda tutiladi:
- suvga to 'y in g an gruntdagi suvlar erkin holatda 
b o 'lib , tashqi yu k ta ’sirida siqilm aydi;
- yuklanish bilan b ir vaqtda harakatlanuvchi grunt 
zarralari chiziqli shakl o'zgaruvchandir;
- tashqi yuk dastlab butunlay g 'o v a k suvlari orqali 
qabul qilinadi;
grunt suvlarining harakati to 'lalig ich a D arsi 
qonuniga m os keladi.
Sizish jaray o n i nazariyasi 
suvga to 'y in g an
gruntlam ing teng tarqalgan uzluksiz yuk ta ’siridagi 
ch o 'k ish davom iyligini ifodalaydi.
G runt qatlam ini dastlab m uvozanat holatda deb faraz qilsak, suvdagi bosim
m iqdori nolga teng b o 'la d i (7.7-rasm ). Suvdagi m uvozanat holatidan ortiqcha 
bosim ni 
pm
zarralardagini esa 
pz
deb belgilaym iz, u holda
7 .7 -ra sm . C h o ’ kish 
d av om iyligin i hisob ig a 
oid ch izm a